Assizlar (lot.assisaye – yigʻilish, majlis) – 1) Senor tomonidan chaqirilgan vassallar yigʻilishi; 2) Qirollik sudi kengashining yigʻilishi, XII asrdan bu yigʻilishda tasdiqlangan huquqiy hujjatlar; 3) Qirollik buyruqlari, feodal huquqlari toʻplami. Angliya va Fransiyada mavjud boʻlgan. Angliyada Klarendon Buyuk Assizi (1166) va Nortgempton assizi (1176) mashhur boʻlib, ularda qirollik sudi kompetensiyasi kengaytirilgan. Tarixda Quddus A. – feodal huquqlari toʻplami, Quddus qirolligining bosh sudebnigi sifatida ham mashhur boʻlgan. Ular qirollik hokimiyatini feodal kengash (“Yuqori palata”) tomonidan cheklagan.
Astrologiya, ilmu nujum (yunon.astron – yulduz, logos – ta’limot) – ayrim kishilar va xalqlar taqdirini osmon jismlari (yoritgichlari, yulduzlar kabi) vaziyatlariga qarab aytish bilan shugʻullanadigan ta’limot. Astrologlar (munajjimlar) samoviy jismlarning joylashuvi va goroskopga (fol ochish uchun tuzilgan yulduzlar jadvali) qarab oldindan u yoki bu voqealarni, odamlarning, davlat va xalqlarning kelajagini aytib berganlar. Qadimgi Suriya, Bobil, Misr, Xitoy, Hindiston, Yunonistonda va oʻrta asrlarda Arabiston, Eron va Markaziy Osiyoda keng taraqqiy etgan. Munajjimlar voqea sodir boʻlish paytida Quyosh, Oy, Merkuriy, Venera, Mars, Yupiter va Saturnning osmon gumbazidagi vaziyatlariga va ular ufqning qaysi qismida joylashganiga qarab fol ochar edilar. Mirzo Ulugʻbek ham ilmu nujum masalalari bilan mukammal shugʻullangan. U yozgan “Ziji jadidi Koʻragoniy”ning toʻrtinchi kitobi “Ilmu nujum” (“Munajjimlik ilmi”) deb ataladi. Gʻarbiy Yevropaga Sharqdan kirib borgan, oʻrta asr universitetlarida dars sifatida oʻtilgan. Qirollik va knyazlik saroylarida keng taraqqiy qilgan.
Asturiya – 718-yilda Pireney yarim orolining shimoliy qismida vujudga kelgan qirollik. U yerda rekonkista harakati boshlandi. 924-yildan boshlab oʻzining yangi poytaxti boʻlgan Leon nomi bilan atala boshlangan. 1230-yilda A. toʻligʻicha Kastiliya bilan birlashdi.
Atirgul haqida roman – oʻrta asrlar davriga oid fransuz adabiyoti namunasi. Asar ikki qismdan iborat boʻlib, 22 ming misrani oʻz ichiga olgan. Asarning birinchi qismi shoir va ritsar Gilom de Lorris tomonidan taxminan 1230-yillarda yozilgan. Asar qahramoni ajoyib boqqa tushib qolib, shu yerda sehrli atirgulni koʻradi va asarning voqealari gulga egalik qilish uchun boshlangan kurash natijasida rivojlanib boradi. Asarda majoziy qahramonlar Doʻstlik, Samimiylik, Rahmdillik, Ishonch va boshqalar tilga olingan. Ular insonlarga xos xususiyatlar boʻlib, shu orqali ular oʻrtasidagi munosabat koʻrsatib berilgan. Asarning ikkinchi qismi olim Jan de Men tomonidan 1270-yillarda yozilgan. U Gilom de Lorris tomonidan boshlangan syujetlarni davom ettirib, unga Aql va Tabiat nomli obrazlarni qoʻshadi. Shu orqali ular inson va uni oʻrab turgan dunyoni tushuntirmoqchi boʻlishgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |