A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin



Download 5,84 Mb.
Pdf ko'rish
bet182/244
Sana14.01.2022
Hajmi5,84 Mb.
#363449
1   ...   178   179   180   181   182   183   184   185   ...   244
Bog'liq
biologiya. 9-sinf (2014, a.zikiryayev, a.to'xtayev)

Odam kariotipi: 
 chapda — ayollarniki;  o

ngda — erkaklarniki.
62­ rasm.
1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
6
12
11
10
9
8
7
18
17
16
15
14
13
22
21
20
19
12
11
10
9
8
7
18
17
16
15
14
13
21
20
19
22


121
GENETIKA  ASOSLARI
V BO‘LIM
larning  hammasi  xromosoma  to‘plami  xususida  bir  xil  bo‘lib  qolaveradi 
(ularning hammasida bitta X­xromosoma bo‘ladi). 
Demak,  embrion  jinsi  tuxum  hujayraning  X­xromosomali  yoki  Y­xro­
mo so mali spermiy yordamida urug‘lanishi bilan aniqlanadi. Urg‘ochi jins­
ning  gete rogametaligi  kapalaklarda,  qushlarda  va  sudralib  yuruvchilarda 
kuzatiladi.
Jinsga birikkan holda nasldan naslga o‘tish. 
Morgan va uning shogird­
lari  jinsiy  xromosomalar  orqali  jinsni  aniqlash  bilan  birga  jinsga  bog‘liq 
holda  irsiylanishni  ham  aniqladilar.  Ularning  qayd  qilishlaricha  genlar 
faqat  autosomalarda  emas,  balki  jinsiy  xromosomalarda  ham  joylashgan 
bo‘ladi. Shunday genlar ishtirokida rivojlangan belgilar jinsga bog‘liq hol­
da  irsiylanadi.  Masalan,  drozofilada  ko‘zning  qizil  (A),  oq  (a)  bo‘lishini 
ta’min  etuvchi  gen  jinsiy  X­xromosomada  joylash gan.  Bu  belgi  jinsga 
bog‘liq holda irsiylanadi. 
Odamda  ham  ji nsiy  x romo­
somalarda  joylashgan  genlar  jinsga 
bog‘liq  holda  irsiylanishi  isbot  etil­
di.  Masalan,  odamda  gemofiliya 
(qonning  ivimasligi)  hamda  dal­
tonizm  (qizil  va  yashil  ranglarni 
ajr at a  ol ma sl i k)  k a s a l l i k la r i n i 
belgi lovchi  genlar  X­xromosomada 
joy lashgan.  Bu  kasalliklar  jinsga 
bog‘liq holda irsiylanadi. Daltonizm 
kasalligi ning  X­xromosomaga  birik­
kan  holda  irsiylanishi  63­  rasmda 
yaqqol keltirib o‘tillgan. 
Gemofiliya  kasalligining  irsiyla­
ni  shi  quyidagi  sxemada  gemofiliya 
genini  tashuvchi  (X
H
X
h
)  ayol  bi lan 
sog‘ lom  erkak  (X
H
Y)  nikohi  mi­
solida  keltirilgan.  Bunday  nikohdan 
tug‘i l gan  o‘g‘il  bola  larning  yarmi 
gemo filiya bilan kasallangan bo‘ladi. 
Y­xromosomaga  joylashgan  gen­
lar  faqat  otadan  o‘g‘il  bolalarga 
o‘tadi.
 

Download 5,84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   178   179   180   181   182   183   184   185   ...   244




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish