A. Y. Pentin Xalqaro tadqiqotlarda o‘quvchilarning tabiiy fanlar bo‘yicha savodxonligini baholash Tabiiy yo‘nalishdagi fan

Keyingisi 
tugmasini bosing. 
Birinchi savolga o‘tish uchun 
Keyingisi 
tugmasini bosing. 
ISSIQXONA SAMARASI 
Quyoshdan kelayotgan energiyaning katta qismi Yer yuzasiga 
atmosfera orqali yetib keladi. Yer bu energiyaning bir qismini yutadi, 
qolgan qismi esa uning sirtidan atmosferaga qaytadi. Qaytgan 
energiyaning bir qismi atmosferaga yutiladi. Buning natijasida Yer 
yuzasidagi o‘rtacha temperatura unda atmosfera mavjud bo‘lmagandagiga 
nisbatan yuqoriroq bo‘ladi. Yer atmosferasi issiqxona kabi ta’sir 
ko‘rsatgani sababli “
issiqxona samarasi
” atamasi kelib chiqqan. 
Issiqxona samarasi yigirmanchi asrga kelib, ko‘proq sezildi. 
Yer atmosferasi o‘rtacha temperaturasining ko‘tarilib borayotgani 
ayni haqiqatdir. Gazetalar va boshqa davriy nashrlarda ta’kidlanishicha, 
yigirmanchi asr mobaynida temperatura ko‘tarilishining asosiy sababi 
atmosferaga karbonat angidrid gazining ko‘p miqdorda chiqarilishidir. 

---

– 25 –
Quyida PISA
–
2015 tadqiqotida foydalanish uchun yaratilgan yangi, interfaol topshiriqlar 
namunasi keltirilgan. Bunday topshiriqlarda ilmiy tadqiqotlar modellashtirilgan bo‘lib 
(kompyuter simulatsiyasi), ular yordamida o‘quvchilarning tabiiy fanlardan savodxonlik 
kompetensiyalari baholanadi.
Topshiriqda Afrika sharoitida foydalanish uchun mahalliy xomashyodan tayyorlangan, 
kam xarajat, mahalliy aholi tomonidan keng qo‘llaniladigan qozon-sovutkich tasvirlangan. 
Mablag‘ va elektr tokining yo‘qligi sababli bu hududda sovutkichlardan foydalanilmaydi, 
shunga qaramasdan, issiq ob-havo sharoitida bakteriyalar ko‘payib, inson hayotiga xavf 
solmasligi uchun oziq-ovqat sifati buzilmasdan uzoq vaqtgacha saqlanishini ta’minlash zarur.
20