A. X. Rasijlov, K. G. Baxadirov materialshunoslik va konstruksion

i'C 
950-970’C   (A +F efij-A +G r
3.2-rasm.  Oq cho‘yan quym alarniyum shatishyo‘li bilan 
bolg‘alanuvchan cho‘yan olish chizmasi.
Sementitning  parchalanishi  natijasida  diffuziya  y o ii  bilan 
bodroqsimon  grafit  hosil  boiadi.  Shundan  keyin  harorat  evtektoid
47

---

o ‘zgarishlar  yuz  beradigan  oraliqqacha  sovitiladi.  Bu  vaqtda  austenit 
ferrit-grafitga  parchalanadi. 
Yumshatishning 
ikkinchi 
bosqichi 
tugagandan  so‘ng  cho‘yan  strukturasi  ferrit va grafitdan  iborat b o iad i 
(3.3-rasm, a).
л
-G r
т
а)
Ь)
d)
3.3-rasm. Bolg‘alanuvchan cho'yanning struktura tashkil etuvchilari:
a-perlit-grafit;  b-perlit-ferrit-grafit; d-ferrit-grafit.
Agar  evtektoid  haroratida  sovitish  tezligi  yuqori  bo isa,  perlitli 
bolg‘alanuvchan cho‘yan hosil b o iad i (3.3-rasm, b).
Ferritli  КЧ37-12,  КЧ35-10  bolg‘alanuvchan  cho‘yanlari  yuqori 
statik  va  dinamik  kuchlar  ta ’sirida  ishlaydigan  detallar  (karter, 
reduktor, skoba va b.) ishlab chiqarishda ishlatiladi.
Perlitli  КЧ50-5,  КЧ55—4  bolg‘alanuvchan  cho‘yanlari  mufta, 
rolik, tormoz kolodkasi, kardan vallari ishlab chiqarishda qoilaniladi.
Markada  K 4-b o lg ‘alanuvchan  cho‘yan,  birinchi  ikkita  son 
cho£zilishdagi  mustahkamlik  chegarasini  va  oxirgi  son  esa  nisbiy 
uzayishini bildiradi.
Bolg‘alanuvchan  cho‘yanlaming  kimyoviy  tarkibi,  mexanik 
xossalari va faza tashkil etuvchilari 3.4-jadvalda berilgan.
/
к
Q