A. X. Rasijlov, K. G. Baxadirov materialshunoslik va konstruksion

7.4-rasm. Elektr-yoy pechL
Pech  elektrodlari  ko‘mir  yoki  grafitdan  diametri  200-600  mm, 
uzunligi  3000  mm  gacha  qilib  tayyorlanadi.  Elektrodlaming  diametri 
quw atiga  qarab  belgilanadi.  Bir  tonna  po‘lat  olish  uchun  5-10  kg 
grafit elektrod sarf bo‘ladi.
124

---

Pechning  kamchiligi  shuki,  unda  olingan  po‘lat  tarkibida N2,  0 2, 
llj,  gazlar  hamda  metallmas  qo‘shimchalar  bo‘ladi.  Ular  metallning 
mexanik xossalarini pasaytiradi.
IncLuksion  elektr  pechlarining  sig‘imi  5-10  t  bo‘lib,  ulardan 
yuqori  sifatli  maxsus  xossalarga  ega  bo‘lgan  korroziyabardosh  va 
olovbardosh  po‘latlar  olishda  foydalaniladi.  Yuqori  chastotali 
iuduksion  pechlarda  ikki  chulg‘amli  havo  transformator bo‘lib,  uning 
birlamchi  chulg‘ami-induktori mis quvurga,  ikkilamchi chulg‘ami esa 
ligelga  ulangan.  Mis  quvur  ichida  suv  aylanib  yuradi.  Unga tigel  (1) 
o'rnatilgan (7.5-rasm).
Pechni  ishga  tushirish  uchun  mis  quvurli  chulg‘am  (2)  orqali 
yuqori  chastotali  (500-2500  Gs)  tok  yuboriladi.  Bu  tok  o‘zgaruvchan 
magnit maydoni hosil  qiladi.  Natijada magnit maydoni ta’sirida tigel / 
dagi metallda kuchli uyurma tok hosil bo‘ladi. Tokning elektr-dinamik 
kuchlari  ta ’sirida  metall  zarrachalaming  harakati  tezlashib,  metall 
qiziydi  va  suyuqlanadi.  Bu  pechlarda  legirlangan  po‘lat  chiqindilari, 
toza skrap va ferroqotishmalar qayta suyuqlantiriladi.
Shixtani  suyuqlantirishning  oxirida  pechga  flyus  kiritiladi. 
Jarayonda  oksidlaming  birikishidan  shlak  hosil  b o iad i  va  metall 
sirtiga  qalqib  chiqadi.  Shlakning  o‘rtacha  harorati  metallnikidan  past, 
chunki  u  metallning  issiqligi  hisobiga  qiziydi.  Shu  bois  metall  bilan 
shlak  orasida aktiv reaksiyalar bormaydi,  qolaversa, metall tarkibidagi 
S  va  P  elementlarining  miqdorini  kamaytirib  bo‘lmaydi.  Lekin  shixta
4