A. X. Rasijlov, K. G. Baxadirov materialshunoslik va konstruksion

Yordamchi  orqa  burchak a b  yordamchi  kesuvchi  qirradan  asosiy 
tekislikka  tik  qilib  tushirilgan  tekislik  bilan  orqa  yuza  orasidagi 
burchakdir.
Asosiy kesuvchi qirraning qiyalik burchagi X keskichning uchidan 
asosiy  tekislikka  parallel  qilib  o ‘tkazilgan  to ‘g‘ri  chiziq  bilan  asosiy 
kesuvchi  qirra  orasidagi  burchak  bo‘lib,  keskichning  uchi  asosiy 
kesuvchi qirraning eng yuqori nuqtasi bo‘lganda A
> 0
 deb, keskichning 
asosiy  kesuvchi  qirrasi  asosiy  tekislikka  parallel  bo‘lganda  X,=0, 
keskichning  uchi  asosiy  kesuvchi  qirraning  eng  pastki  nuqtasi 
bo‘lganda esa X<0 deb hisoblash qabul qilingan.
183

---

Shuni  aytish  kerakki,  qirindining  qay  yo‘nalishda  chiqishi  X ning 
qiymatiga  bog‘liq  b o iad i,  ya’ni  X  ning  qiymati  (-)  bo‘lsa,  qirindi 
yo‘nilgan  yuza  tomon  y o ‘nalishda,  X  ning  qiymati  (+)  bo‘lganda  esa 
teskari  yo‘nalishda  chiqadi.  X  ning  (-)  bo‘lishi  keskichning  kesuvchi 
qirrasi puxtaligini oshiradi.