A. V. Mavlonov

Aralashgan tabiiy rejimlar. Tabiatda bitta rejimning mutlaqo namoyon bulish holati deyarli uchramaydi, chunki bosimning biroz kamayishi tufayli elastiklik kuchlari g’zini kg’rsatadi, ba’zi uyumlar ustida kattagina gaz uyumi mavjud bg’lib, u ham g’z kuchini kg’rsatadi. Demak, tabiiy rejimlar aksariyat bir nechta alohida rejimlarning u yoki bu darajada namoyon bg’lishi bilan ajralib turadi.

Aksariyat rejimlarning namoyon bg’lishlari qazib chiqarish boshlangach ozgina muddat g’tgandan keyin birin-ketin namoyon bg’la boshlaydi. Bunda qazib chiqarishning kg’rsatkichlari g’z "faoliyatlari" bilan u yoki bu rejimning "ahamiyatini" ifoda etadilar. Masalan, gaz kg’rsatkichi, qatlamdan olinayotgaya suvning mikdor g’zgarishi, bosim pasayishining sekinlashuvi shular jumlasidandir.

Ba’zi hollarda ikkita rejim baravariga g’z faoliyatini boshlaydi va uyum uchun ikkovining ham ahamiyati katta, shunday hollarda bu rejim albatta aralash deb atalishi lozim. CHunonchi, Farg’ona vodiysidagi Polvontosh neft konida (VII gorizont) suv siquvi rejimi bilan gaz bosimi rejimi bir vaqtning g’zida namoyon bg’lgan, keyinchalik gravitatsion kuchlar ham ish bergan, natijada qatlamning neft beruvchanlik qobiliyati yuqori darajaga etgan (0,78).

Aksariyat hollarda elastik suv siquvi bilan boshlangan uyum faoliyati ma’lum muddat g’tgach qatlam bosimi uning tg’yinganlik bosimiga tenglashgach, qatlamda gazlar ajralishi boshlanadi va rejim erigan gaz rejimiga qg’shilishib ketadi.

Natijada yana aralash rejim vujudga keladi. Bunday hollar Farg’ona vodiysidagi aksariyat neft konlariga xosdir. Unday holatlar Boshqirdiston va Tatariston hamda G’arbiy Sibir konlariga ham xosdir.