A samatov, I. B. Rustamova

(16.5) chiqarishning daromadlilik darajasini bildiradi. Bu ko'rsatkichni korxona faoliyatini baholash va investitsiyaviy siyosatni yuritish hamda baho belgilashda asosiy mezon sifatida ishlatishadi.

Xo'jalikning rentabelligini aniqlash yalpi mahsulot, yalpi va sof daromad kabi omillar bilan bog'liq.

Yalpi mahsulot — bu xo'jalikda yetishtirilgan barcha mahsulotning yig'indisidir.

Yalpi daromad — yalpi mahsulot qiymatidan sarflangan ishlab chiqarish mablag'lari (material — pul xarajatlari) chiqarib tashlansa hosil bo'ladi.

Yalpi daromad, o‘z navbatida, sof daromad va mehnat haqiga boiinadi.

Sof daromad — yalpi daromadning mehnat haqi fondi chiqarilib yuborilgandan keyin qolgan qismi hisoblanadi. Sof daromad mahsulotni realizatsiya qilishdan kelgan summadan uni yetishtirishga sarflangan xarajatlar chiqarib tashlangandan keyin qolgan qismiga tengdir.

Xo'jalikning rentabelligi, dastawal, mahsulotni realizatsiya qilishdan olingan sof daromad (foyda) bilan xarakterlanadi. Qishloq xo'jalik mahsulotlarining bahosi barqaror darajada bo'lsa, tannarx kamayadi, mahsulot yetishtirish va realizatsiya qilish hajmi ko'payadi, uning sifati yaxshilanadi. Bularning hammasi rentabellikni oshirishga imkon beradi.