A razzoqov, sh. Tashm atov

76.  Экономика переходного  периода.  М.,  МГУ,  1995.
77. 
Юлдашев  Н.
  Теория  и  практика  рыночних  отнош ений 
Средней Азии. Т. ,1992.
78. 
ЯдгаровЯ.С.
 История экономических учений. М осква,  1999.
79.  0 ‘zbekiston:  13 yil mustaqil taraqqiyot yo‘lida.  Т .,  2004.
80. 
0 ‘rmonov  N.T.
  Rivojlangan  m am lakatlar  va  0 ‘zbekiston 
hamkorligi.  / /   «Hamkor»,  2001-yil  noyabr.
81. 
G ‘ulomovS.S.
 Jam oaxo‘jaligi va kooperatsiya. Toshkent,  1992.
82. 
G'ulomov S.S., Razzoqov A.
 Yaponiya mo‘jizasining siri. //»X alq 
so‘zi*,  1994-yil  4  fevral.
83. 
G'ulomov S.S., Razzoqov A.
 Farroshlari qo‘lqop kiyib ishlaydigan 
yurt  (XXR).  //»Xalq  so‘zi»,  1994,  10-avgust.
84. 
G'ulomov S.S., Razzoqov A.
 Osiyo yo‘lbarsi (Koreya Respublikasi). 
/ /   «Xalq  so'zi»,  1995-yil  fevral.
85. 
G'ulomov  S.
  Ijtimoiy  yo‘naltirilgan  bozor  iqtisodiyoti.  o‘quv 
qo‘llanma.  Т.,  «Mehnat»,  1997.

IQ TISO D IY O T  B O ‘YICHA  NOBEL  M UKOFOTI 
LAUREATLARI  RO‘YXATI
1969  yil  -  Tinbergen  Yan  (1920  y.  tugilgan),  Niderlandiya;
-  Frish  Ragner  (1895-1973),  Norvegiya
1970  yil  -  Samuelson  Pol  (1920),  AQSH
1971  yil  -  Kuznets  Saymon  (1901-1985),  AQSH
1972  yil  -  Xiks  Jon  Richard  (1940-1989),  Buyuk  Britaniya;
-  Errou  Kennet  (1921)  AQSH
1973  yil  -  Leontev  Vasiliy  (1906-1999),  AQSH
1974  yil  -  Xayek  Fridrix  Avgust  (1899-1992),  Buyuk  Britaniya;
-  Myurdal  Karl  Gunnar  (1898-1987),  Shvetsiya
1975  yil  -  Kupmans  T ’yalling  Charl’z  (1910-1985),  AQSH;
-  Kantorovich  Leonid  Vitalyevich  (1912-1986),  SSSR
1976  yil  -  Fridman  M ilton  (1912-2006),  AQSH
1977  yil  -  Ulin  (Olin)  Bertil  (1899-1979),  Shvetsiya;
-  Mid  Jeyms  Edvard  (1907),  Buyuk  Britaniya
1978  yil  -  Saymon  Gerbert  (1916),  AQSH
1979  yil  -  Luis  Vilyam  A rtur  (1915-1991),Buyuk  Britaniya;
-  Shuts  Teodor  (1902),  AQSH
1980  yil  -  Kleyn  Lourens  Robert  (1920),  AQSH
1981 yil  -  Tobin  Jeyms  (1918),  AQSH
1982  yil  -  Stigler  Jorj  Jo zef  (1911),  AQSH
1983  yil  -  Debryo  J e ra r  (1921),  AQSH
1984  yil  -  Stoun  Jon  Richard  Nikolas  (1913),  Buyuk  Britaniya
1985  yil  -  Modilyani  Franko  (1918),  AQSH
1986  yil  -  B’yukenen  Jeyms  Makdjill  (1919),  AQSH
1987  yil  -  Solou  Robert  M erton  (1924),  AQSH
1988  yil  -  Alle  Moris  (1911),  Fransiya
1989  yil  -  Tryugve  Xaavelmo  (1911),  Norvegiya
1990  yil  -  Markovits  G arri  M aks  (1927),  AQSH;
-  Miller  M erton  (1923),  AQSH;
-  Sharp  Ul’yam  (1934),  AQSH

1991  yil  -  Kouz  Ronal’d  (1910),  Buyuk  Britaniya
1992  yil  -  Bekker  Garri  (1931),  AQSH
1993  yil  -  Nort  Duglas  (1921),  AQSH;
-  Fogel  Robert  (1926),  AQSH
1994  yil  -  Zelten  Raynxard  (1930),  Germaniya;
-  Nesh  Jon  (1928),  AQSH;
-  Xarsani  Jon  (1920),  Vengriya
1995  yil  -  Lukas  Robert  (1937),  AQSH
1996  yil  -  Vikri Vil’yam  (1914-1996),  Kanada  (mukofot  e ’lon
qilingach,  olamdan  o ‘tgan);
-  Mirlis  Jeyms  (1936),  Buyuk  Britaniya
1997  yil  -  Merton  Robert  (1944),  AQSH;
-  Skoulz  Mayron  (1941),  AQSH
1998 yil - Sen Amartiya (1933), asli hindistonlik, AQSH da ishlaydi
1999  yil  -  Mandell  Robert  (1932),  Kanada
2000  yil  -  Xekman  Jeyms  (1944),  AQSH;
-  Makfadden  Daniel  (1937),  AQSH
2001  yil  -  Akerlof Joij  (1940),  AQSH;
-  Spens  Maykl  (1943),AQSH;
-  Stiglits  Jozef (1943),  AQSH
2002  yil  -  Kaneman  Deniel  (1934),  AQSH;
-  Smit  Vernon  (1927),  AQSH
2003  yil  -  Engl  Robert  (1942),  AQSH;
-  Greynjer  Klayv  (1934),  Buyuk  Britaniya
2004  yil  -  Kidland  Finn  (1943),  Norvegiya;
-  Preskott  Edvard  (1940),  AQSH
2005  yil  -  Omann  Robert  (1930),  Isroil;
-  Shelling  Tomas  (1921),  AQSH
2006  yil  -  E.  Felps  (1933),  AQSH

Muqaddima................................................................................................ 3
«Iqtisodiy ta’limotlar tarixi» kursining predmeti va uslubi.......................... 7
BIRINCHI  QÏSM
Qadimgi  dunyo,  féodal jamiyati  va  ilk  kapitaliznming  iqtisodiy  ta’limotlari
I 
bob.  Qadimgi  dunyoning  iqtisodiy  ta ’limotlari
..................................... 13
1.1.  Qadimgi Osiyodagi iqtisodiy g‘oyalar................................................13
1.2. Qadimgi Yunonistondagi iqtisodiy ta’limotlar................................... 17
1.3.  Qadimgi Rimdagi iqtisodiy ta’limotlar..............................................21
II
  bob.  Feodal jamiyati  va feodalizmning yemirilishi  davridagi
iqtisodiy  ta ’limotlar...................................................................................... 27
2.1. Arab mamlakatlaridagi dastlabki iqtisodiy g‘oyalar. Islomdagi 
iqtisodiy  qarashlar  (Ibn  Xaldun)  ............................................................28
2.2. G‘arbiy Yevropadagi iqtisodiy g‘oyalaiga qisqacha xarakteristika............ 30
2.3.  0 ‘rta  asr utopiyalari.......................................................................... 33
III
 bob.  0 ‘rta  Osiyoda dastlabki  va  temuriylar davrigacha  bo‘lgan 
iqtisodiy  g‘oyalar
......................................................................................38
3.1. «Buyuk ipakyo‘li»ning Markaziy Osiyoda iqtisodiy munosabatlar 
rivojlanishidagi  o‘m i ...............................................................................38
3.2. Markaziy Osiyo donishmandlari asarlanda islom ta’limotidagi 
iqtisodiy  g'oyalaming  bayon  etilishi.......................................................39
3.3. Xalq og‘zaki ijodidagi iqtisodiy qarashlar.......................................... 40
3.4. Forobiy, Ibn Sino, Beruniy va Yusuf Xos Hojib asarlaridagi 
iqtisodiy  g‘oyalar  mohiyati  .....................................................................41
IV 
bob. Amir Temur va temuriylar davridagi iqtisodiy g‘oya!ar
...................46
4.1.  Amir Temur davridagi iqtisodiy g‘oyalar.......................................... 46

4.2. Shohrux Mirzo va Mirzo Ulug‘bek davridagi iqtisodiy islohotlar.............48
4.3. Alisher Navoiy asarlarida iqtisodiy g'oyalaming mohiyati................... 50
4.4. Bobur va boburiylar davridagi iqtisodiy g‘oyalar................................. 51
V bob. Merkantilizm iqtisodiy ta’limoti......................................................55
5.1. Merkantilizm vujudga kelishining ijtimoiy-iqtisodiy asoslari................. 55
5.2. Merkantilizm iqtisodiy ta’limotining mohiyati.................................... 56
5.3. Merkantilizm iqtisodiy ta’limotining tarixiytaqdiri............................. 62
5.4.  Merkantilizm va hozirgi zam on.......................................................... 66
IKKINCHI  QISM 
Klassik  maktabning  iqtisodiy  ta’limotlari
VI bob.  Angliya va  Fransiyada klassik  iqtisodiy maktabning vujudga 
kelishi  (1-bosqich).................................................................................... 70
6.1.Klassik (mumtoz) iqtisodiy maktab paydo bo‘lishining tarixiy 
shait-sharoitlari va uning xarakteristikasi.................................................. 70
6.2..V.Petti - Angliya klassik iqtisodiy maktabining asoschisi..................... 73
6.3. Fransiyada klassik iqtisodiy maktabning vujudga kelishi. P.Buagilbeming 
iqtisodiy  qarashlari  .................................................................................. 82
VII bob.  Fiziokratizm iqtisodiy ta’limoti....................................................91
7.1. Fiziokratizm iqtisodiy ta’limoti vujudga kelishining tarixiy 
shart-sharoitlari va uning mohiyati.......................................................... 91
7.2. F.Kene - fiziokratizm ta’limotining asoschisi. Uning «Iqtisodiy 
jadval»  asaridagi  g'oyalar......................................................................... 92
7.3. A.Tyurgo va uning iqtisodiy ta’limoti.................................................102
7.4. Fiziokratizmning ahamiyati va uning tarixiy taqdiri........................... 107
VIII bob. Adam Smitning iqtisodiy ta’limotlari (2-bosqich)......................111
8.1. Klassik maktab g‘oyalari shakllanishining tarixiy shart-sharoitlari.
Klassik iqtisodiy maktabning to'la shakllanishi........................................ I ll
8.2. A.Smitning iqtisodiy g‘oyalari.  Uning «Xalqlar boyligi» asaridagi 
iqtisodiy  qarashlar..................................................................................112

IX bob.  D.Rikardo, J.B.Sey,  T.Maltus va boshqalarning iqtisodiy 
ta’limotlari  (3-bosqich).......................................................................... 126
9.1.  D.Rikardoning iqtisodiy ta’lim oti................................................... 126
9.2. Fransiyada vujudga kelgan J.B.Seyning iqtisodiy ta’limoti.
«Sey  qonuni»  ........................................................................................ 132
9.3. T.Maltus va uning «Nufus nazariyasi»...............................................136
9.4.  Senior,  Bastia, Kcri va boshqalarning iqtisodiy ta’limotlari.............. 143
X
 bob.  Jeyms  Mill, J.Mak-Kullox va boshqaiarning iqtisodiy
g‘oyalari  (4-bosqich)............................................................................. 151
10.1. J.S.Millning iqtisodiy ta’lim oti...................................................... 152
10.2. Iqtisodiyotda matematik uslublar (A.O. Kumo, I.G. Tyunen)..........155
10.3. Klassik maktab ta’limoti va hozirgi zamon..................................... 159
UCHINCHI QISM 
Klassik  maktabga  alternativ  ta'limotlar
XI  bob.  Klassik  iqtisodiy maktabga  mubolif iqtisodiy g‘oyalarning 
vujudga  kelishi........................................................................................ 165
11.1. XIX asming birinchi yarmida islohotchilik ilmiy konsepsiyalaming 
shakllanishi  ............................................................................................165
11.2. S.Sismondining iqtisodiy aarashlari, uning mayda ishlab chiqarish 
nazariyasi  ...............................................................................................166
11.3. P.J. Prudonning iqtisodiy konsepsiyasi. Prudonizm..........................173
11.4. KRodbertusning iqtisodiy g‘oyalari...............................................177
XII
 bob. Bozor iqtisodiyotiga muxolif g‘oyalar........................................ 182
12.1. XIX asming birinchi yarmidagi xayoliy sotsializmning o'ziga
xos  xususiyatlari  ....................................................................................182
12.2. A.Sen-Simon, Sh.Fure va R.Ouenning iqtisodiy qarashlari............ 184
12.3.  Sotsialist-rikardochilar (J.Grey, T.Godskin, J.Brey)ning
iqtisodiy  qarashlari  ................................................................................188
12.4. Marksizm vujudga kelishining tarixiy shart-sharoitlari......................190
12.5.  K.Marksning iqtisodiy ta’lim oti.................................................... 191
12.6. Markscha iqtisodiy ta’limotning tarixiy taqdiri................................194

XIII bob.  Germaniyadagi tarixiy  maktab iqtisodiy g‘oyalarining 
mohiyati................................................................................................... 199
13.1. G erm aniya tarixiy maktablarining o'zigaxos xususiyatlari...................199
13.2.  F.Listning  iqtisodiy q a r a s h la ri................................................................ 200
13.3. Tarixiy maktab (V.Rosher,  K.Knis va В.G ild eb ra n d )..........................201
13.4. Yangi tarixiy maktab va «ijtimoiy yo‘nalish»......................................... 202
TO‘RTINCHI  QISM
XIX asr oxiri -  XX  asrlardagi  iqtisodiy  ta’Iimotlar
XIV bob.  Maijinalizm.  Iqtisodiy  ta’limotlarda  neoklassik  yo'nalishning 
shakllanishi
.............................................................................................................. 207
14.1.  M aijinalizmning umumiy ta ’rifi va rivojlanish b o sq ichlari...................207
14.2. Avstriya maktabi. Subyektiv-psixologik yo‘n alish ................................... 208
14.3.  U.Jevons va L.Valrasning m aijinalistik g‘o yalari....................................211
Hozirgi zam on iqtisodiy ta ’lim otlarining asosiy yo‘n a lish la ri...................... 215
XV
.
bob. Yangi klassik (neoklassik) yo'nalishning shakllanishi
......................216
15.1.  A.M arshallning iqtisodiy ta ’lim o ti...........................................................216
15.2.  J.B.K larkning  iqtisodiy  ta ’l im o t i ............................................................. 218
15.3. V .Paretoning umumiy iqtisodiy muvozanat konsepsiyasi.................... 220
XVI
 
bob. Iqtisodiyotni tartibga solish konscpsiyalari
...................................... 224
16.1.  lnstitutsionalizm ning asosiy xususiyatlari............................................... 224
16.2.  T.Veblen  g‘oyaIari  .....................................................................................226
16.3.  J.R .K om m ons  q arash lari.......................................................................... 227
16.4.  U .K .M itchell  g‘oyalari  .............................................................................. 228
16.5.  Ijtim oiy-institutsionalyo‘nalishning evolutsiyasi.................................. 229
XVII
 
bob. Mukammal boMmagan raqobat bozori ta’limotlari
......................232
17.1. N om ukam m al bozoming x ususiyatlari....................................................232
17.2. E.Chemberlinning m onopolistik raqobat nazariyasi.............................. 233
17.3.  J.R obinsonning  iqtisodiy  ta ’l i m o t i ..........................................................235

XVIII  bob.  Iqtisodiyotni  davlat  tomonidan  tartibga  solish  ta ’limotlari..238
18.1.  J.M .K eynsning  iqtisodiy  ta ’l i m o t i ........................................................ 238
18.2.  K eynschilar va  n eo k ey n sch ilar.............................................................. 241
18.3. Keynschilikning AQSHdagi xususiyatlari. Iqtisodiy o'sish 
nazariyalari  ............................................................................................................243
18.4. K eyns g'oyalarining hozirgi davrdagi aham iyati....................................244
XIX.bob.  Neoliberalizm.........................................................................................246
19.1.  N eoliberalizm ning um um iy xususiyatlari.............................................. 246
19.2.  Ijtim oiy bozor xo‘jaligi  k o n sep siy asi.....................................................247
19.3.  C hikago  m onetarizm   m a k ta b i................................................................ 248
19.4.  N eoliberalizm ning boshqa o q im la ri....................................................... 249
XX.bob. Hozirgi zamon iqtisodiy ta ’limotlari evolyutsiyasi.........................251
20.1.  N eoklassik sintez konsepsiyasining m ohiyati........................................ 251
20.2. N eoklassik sintez konsepsiyasining yangi versiyalari............................ 251
20.3.  P.Sam uelsonning  «Ekonomiks»  asaridagi g‘o y a la r.............................252
20.4.  E konom etrikaning hozirgi zam on asosiy yo'nalish lari........................253
XXI
 
bob. Jahon xo‘jaligi to‘g‘risidagi iqtisodiy ta’limotlar
.......................... 257
21.1. X alqaro iqtisodiy integratsiya.  Nisbiy afzallik konsepsiyasi. Savdo- 
sotiqning m aijinalistik nazariyalari.................................................................... 257
21.2. X alqaro m ehnat taqsim otini tadqiq etishdagi tanqidiy yo‘n a lish ....... 259
21.3. V aluta m unosabatlari tahlili J a h o n  pulining yangi metall 
konsepsiyasi.  «Suzib yuruvchi k u r s * ................................................................ 261
21.4. Jahonshum ul iqtisodiy m uam m olar. Rivojlanayotgan mamlakatlar 
to ‘g ‘risidagi  g 'o y a la r ...........................................................................................262
BESHINCHI QISM
0 ‘tish davri  iqtisodiy nazariyalari
XXII  bob.  O ‘zbekistonda  milliy  bozor iqtisodiyoti  shakllanishi va 
rivojlanishining  tavsifi..................................................................................269

22.1.  M a’muriy-buyruqbozlik iqtisodiyoti oqibatlari va tub islohotlar 
zaruriyati  ................................................................................................................ 269
22.2. 0 ‘tish davri tavsifi va uning m illiy xususiyatlari.....................................272
22.3. Iqtisodiy islohotlaming milliy m odeli va yangi asr strateg iy a si.......... 273
22.4.  B ozor munosabatlariga o ‘tish bosqichlariga oid qarashlar ta h lili ....... 274
X otim a  .................................................................................................................... 285
M uhim  sana,  tushuncha va  iz o h la r................................................................... 288
A d a b iy o tla r............................................................................................................ 307
Iqtisodiyot bo'yicha Nobel m ukofoti laureatlari ro ‘y x a ti.............................. 312

ABDUXALIL RAZZOQOV, 
SHUHRATJON TOSHMATOV, 
NIZOMIDDIN  0 ‘RM0N0V
IQ T ISO D IY   TALIMOTLAR 
TARIXI
Darslik
M uharrir  Sh.  Xudoyberdiyeva 
Texnik m uharrir M. Alimov 
M usahhih H. Teshaboyev 
Sahifalovchi  A. Ro'ziyev
B osishga ruxsat etildi  26.07.07.  Q og'oz bichimi 60x84  7i6 
Hisob  nashr tab o g ‘i  20,0.  b.t.  Adadi  -  1000  nusxa. 
Buyurtm a raqami №  180.
«IQ TISOD-M O L1YA »  nashriyoti, 
700084,  Toshkent,  X.  A somov  ko'chasi,  7-uy. 
H iso b -sh artn o m a  № 34-2007.
“T O SH K EN T T E Z K O R  BOSMAHONASI” 
m a’suliyati  cheklangan jam iyati bosmahonasida chop  etildi. 

Download 7,76 Mb.