A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika

Qo’l muskuli va yelka kamari uchun mashqlar
Qo’lni oldinga, yuqoriga va yon tomonlarga navbatma-navbat va birin-ketin ko’tarish; shu mashqning o’zini gantellar, tayoqlar, to’ldirma to’ilar, toshlar, shtangalar bilan bajarish; shu mashq-ning o’zini sherikning qarshiligini, rezina bint yoki amortizator-lar, yoki blok konstruksiyali maxsus asbobda osilgan og’irlik qarshiligini yengish bilan bajarish.
Qo’llarni bukish va yozish:
a)tik turganda, o’tirgan va yotgan holatlarda qo’llarni tez va sekin bukish va yozish;
b)gatellar, to’ldirma to’plar, toshlar, shtangalar bilan qo’llarni bukish va yozish shu mashqning o’zini sherikning qarshiligini; rezina amortizatori, blok konstrukniya-li asbobdagi og’irlikning qarshpligini yeыgib bajarish;
v) yotib tayanish va tayanish; yotib osilish va osilit holatlarda qo’llarni bukish v a yozish;
g)qo’llarning o’zi bilan tirmashib chiqish, kuch bilan ko’tarilish.
3.Qo’llar,bilan aylanma harakatlar qilishi:
a)old yoki yon tekislikda (birin-ketin, birgalikda, navbatma-navbat);
b)gantellar, cho’qmarlar, toshlar yoki amortizatorlar bilan.

To’g’ri qo’llar bilan siltanish va keskin siltanish harakat-lari — bir ko’l oldinga, ikkinchisi orqaga; shuninr o’zini gatel¬lar bilan; shuning o’zi, le-kin ikkala kul bilan or-qaga va yuqoriga; qo’llar ko’krak oldida bo’lgan ho-latdan (bukilgan qo’llar bilan) orqaga keskin sil-tanish harakatlari; qo’llar yuqorida va yon tomonda, bir qo’l yuqorida, ikkinchisi pastda turgan holatda kes¬kin siltanish harakatlari.

Muvozanat saqlab bajariladigan mashqlar:
a) qo’llarni gantellar, to’ldirma to’plar, toshlar bilan amor¬
tizator yoki-blok konstruksiyali asbobdagi ogirlik karshilpgnni yengib yon tomonda, oldinda, orqada 10-20 sek. davomida saqlab turish;
b) 10—20 sek. davomida yotib osilish va 30, 60, 90 va 150° bukilgan qo’llarda osilib turish;
v) 10—20 sek. davomida tayanib yotish va 30, 60, 90 va 150° bu¬kilgan qo’llarda tayanib turish.
6. Qo’l muskuli va yelka kamari uchun bo’sha.shtiruvchi mashqlar:
a)muskullarni bo’shashtirib turib, qo’llarni erkin siltalash;
b)qo’llar yuqoridagi (muskullar zo’r berib turgan) holatidan barmoq, bilak va butun qo’l muskullarini navbatma-navbat bo’shashtirib qo’llarni pastga tushirish;

v)dastlab qo’l muskullari va yelka kamarini taranglashtirib olgach, oldinga engashib muskullarni bo’shashtirish.

9.2.2. Bo’yin va gavda muskullari uchun mashqlar

1. Bosh va gavdani (qomatni bukib va to’g’ri tutib) orqaga, yon tomonga engashtirish. Engashtirish tik turgan holatdan boshlab: qo’llarni yuqorida, yon tomonda, bosh orqasida tutib, oyoqlarii kerib tik turish, polda va gimnastika skameykasida o’tirib, shu-ning o’zi, lekin gimnastika tayoqchasi, gantellar, to’ldirma to’plar bilan, shtanganp yelkaga qo’yib, sherikning va amortiza-torning qarshiligini yengib ijro etiladi.
2. Bosh va gavdani o’ng va chap tomonlarga burish. Burishlarni oyoqlarni kerib tik turish va oyoqlarni kerib o’tirish holatlaridan bajarish qulay bo’ladi. Qo’llarning dastlabki eng qulay holatlari: gimnas¬tika tayoqchalari bilan qo’llarni yon tomonda yuqorida tutish, shtangani
yelkaga, kuraklarga yoki belga qo’yib tu¬rish qo’llarning dastlabki qulay holati hisoblanadi.
3. Bosh va gavda bilan o’ng hamda chap tomonlarga aylanma ha-rakatlar qilish.
a)oyoqlarni kerib tik turgan holatda, qo’llarni belda, bosh orqasnda, yuqorida tutib bajarish;
b)shuning o’zini gimnastika skameykasi yoki polda o’tirib bajarish, oyoq uchlarini gimnastika devoriga tnrab turiladi yoki sherik ushlab turadi;
v) shtangani yelkaga qo’yib yo to’ldirma to’pni, yoki gantellarni yuqoriga ko’tarib butun gavda bilan aylanma harakat qilish.
4.Tayanib yotib va orqadan tayanib yotib, tizzalarga tik tayanib turib gavdani bukish va to’g’rilash
a)oyoqlarni yotgan, o’tirgan, osilit va tayanish holatlarida ko’tarish;
b)shuning o’zini oyoqlar bilan to’ldirma to’pni ushlab turib bajarish.
5.Muvozanatda bajariladigan mashqlar:
a)osilih va tayanishda oyoqlarni 90, 60° ga ko’tarib, 5—15 sek. davomida ushlab turish;
b)osilish va tayanish holatlarida oyoq bilan yuklarni (to’ldirma to’p, gantellar, qum to’ldirilgan qopchalarni) ushlab turish;
v)gavdani 10—15 sek. davomida to’g’ri tutib engashish.
6.Gavda va bo’yin muskullarini bo’shashtiruvchi mashklar:
a)oyoqlarni kergan holda. tik turib, oldinga engashib gavda va bo’yin muskullarini bo’shashtirish:'
b)oldinga engashgan holatda gavda va bo’yin muskullarini zo’r berdirish va uni asta-sekin kamaytirib, butunlay bo’shashtirish;
v) o’tirgan, tizzalarda tik turgan va yotgan holatlarda tana va bo’yin muskullarini bo’shashtirish.
9.2.3. Oyoq muskullari uchun mashqlar
1.Oyoqlarni ko’tarish va tushirish:
a)tik turgan, o’tirgan va yotgan holatlarda oyoqlarni oldinga,
orqaga va yon tomonlarga (sekin va tez) ko’tarish;
b)shuning o’zini amortizator qarshiligini yengib bajarish yoki
oyoq bilan bnror yukni, masalan, qum to’ldirilgan qopchani ko’tarish.
2.Oyoqlarnn bukish va to’g’rilash:
a)tik turgan, o’tirgan, yotgan holatdan o^qlarni oldinga, orqaga va yon tomonlarga bukish va to’g’rilash;
b)o’tirgan, yotgan, osilgan va tayangan holatlardan oyoqlarni bukish va to’g’rilash;
v)shuning o’zini oyoqlar bilan to’ldirma to’pni, qum to’ldirilgan qopchani ko’tarib turib bajarish;
g) ikkala va bir oyoqda, qo’llar bilan tayanib va tayanmasdan
yarim cho’qqayish va cho’qqayish (oyoq uchida va butun tovonda);
d).shuning o’ziii yuklar bilan (shtangani yelkaga qo’shib) bajarish;
ye)oldiiga, orqaga, yop tomonlarga bir oyoqni bukib keng qadam tashlash;
j)shunpng o’zini yuklar (to’ldyrma to’plar, shtanga, qum to’ldirilgan qopchalar) bilan bajarish;
z)cho’q.qaygan, bir oyoqni bukib keng qadam tashlab turib, oyoqlarnn keng kerib turgan holatlarda prujinasimon harakatlar qilish;.
i) ikkala oyoqd,a so’ng bir oyoqda turgan joyda-hamda oldinga silknb turib sakrashlar;
k) shuning o’zini yuklar (to’ldirma to’plar, shtanga, trshlar) bilan bajarish.
Tik turgan, o’tirgan va yotgan holatlarda tovon va' oyoqlar bilan aylanma harakatlar qilish.
Tik turgan, o’tirgan, yotgan holatda oyoqlarni oldinga, orqa-ga, yok tomonlarga siltash. Siltashlar tayanchga (gimnastika devor? chasiga, qandaydir.gimnastika asbobpga, stulga) suyanyb va suyan-masdan qo’lda bajariladi.
Muvozanatda bajariladigan mashqlar:
a)yarim shpagat va shpagatlar. (5, 10, 15, 20 sek. muallaq tushrish);
b)oyoqlarni oldinga, orqaga, yon tomonga, bel balandligida ko’targan holatda 5—15 sek. ushlab turish, shuning o’zini yuk (qum to’ldirilgan 0,5—2 kg ogirliqdagi qopcha) bilan bajarish.
6.Oyoq muskullarini bo’shashtirish mashqlari:
a) tik turib, o’tirib yoki yotgai holatlarda oyoqlarni ko’tarish, muskullarni'bo’shashtirib yeilgash va yana tushirish; b) o’tirgan va yotgan holatlarda oyoq.larni bo’shashtirish; v) o’tirgan va yotgan holatlarda oyoq muskullarini maksimal taranglatib keyinchalik ularni bo’shashtirish.
9.2.4. Butun tana muskullari uchun mashslar
Qo’l harakatlarini gavdani. oldinga (orqaga, yon tomonga) engashtirish va bir oyoqni. oldinga (yon tomonga, orqaga) bukib keng k,adam tashlash bilan bir vaqtd-a bajarish. Oldinga epgashib va cho’qqayib qo’llarni oldinga (yuqoriga, orqaga) uzatish.
Qo’llarni yuqoriga ko’targan holda oyoqlarni navbatma-nav-bat bukpb va to’g’rilab gavdani aylanma harakatlantirish (gavda o’ng tomonga engashganda chap oyoq, chapga engashgaida o’ng oyeq bo’ki-ladi).
Tayanib yotish holatida qo’llarni bo’kib-yozish bilan bir vaqt-da oyoqni ko’tarish va tushirish.
Tana bilan to’lqinsimon harakatlar (harakat qo’llardan boshlanadi, keyin gavda va oyoqlar bilan davom ettiriladi) qilish.
Chalqancha yotgan holatdan va orqaga engashib gimnastika devorchasiga orqa bilan turgan holatda. sherik yordamida va mustaqil «ko’prpkcha» mashqini bajarish.
Gimnastika devorchasida orqa bilan osilib turgan holatda oyoqlarni ko’tarib, oyoq uchini unga tegizish . Shuning o’zini oyoqlar bilan yuklar (to’ldirma to’p, qum to’la qopcha) ko’ta-rib bajarish.
Tik turgancha bukilib orqada osilit holatidan (gimnastika devorchasida) oyoqlarni bukib va to’g’ri tutib, kerilib osilit ho-latiga o’tish; shuning o’zini oyoqlar bilan yuklar (to’ldirma to’p, qum-li qopcha) ko’tarib baja¬rish.
B u tun tana muskul l arini bo’shashtirish mashqla-ri:
a)yotgan holatda butun tana muskullarini bo’shashtirish;
b)yotgan holatda tana muskullarini maksimal taranglatib,keyyaichalik bo’shashtirish;
v) bir gruppa muskullarni asta-sekin bo’shashtira borib aynivaqtda ikkinchilarini taranglatish.
10. Qomatni kelishtiruvchi mashqlar (navbatdagi bo’limdayoritilgan).
9-ilova
Talabalarga MAJT dan maxsus mashqlar to‘g’risida tushuncha berish va bajarish.

10-ilova

Bel,qo‘llar va yelka kamarini rivojlantiruvchi qo‘shimcha mashqlar.

11-ilova
Keys‑stadi metodi.

Keys‑stadi (inglizcha sase-to‘plam, aniq vaziyat, stadi-ta’lim)-keysda bayon qilingan va ta’lim oluvchilarni muammoni ifodalash hamda uning maqsadga muvofiq tarzdagi yechimi variantlarini izlashga yo‘naltiradigan aniq real yoki sun’iy ravishda yaratilgan vaziyatning muammoli-vaziyatli tahlil etilishiga asoslanadigan ta’lim uslubidir.
Keys-stadi-ta’lim, axborotlar, kommunikatsiya va boshqaruvning qo‘yilgan ta’lim maqsadini amalga oshirish va keysda bayon qilingan amaliy muammoli vaziyatni hal qilish jarayonida prognoz qilinadigan o‘quv natijalariga kafolatli yetishishni vositali tarzda ta’minlaydigan bir tartibga keltirilgan optimal usullari va vositalari majmuidan iborat bo‘lgan ta’lim texnologiyasidir.
Ta’lim jarayonida quyidagi “keys”lardan foydalanish mumkin:
Muammoli vaziyat:
O‘qishga kelgan o‘quvchilardan biri “Men gimnastikachiman. Yoshligimdan gimnastika bilan shug‘ullanaman hatto olimpiadalarga bir necha marta qatnashganman darslarga qatnashmasam ham bo‘ladi-dedi.
1. Shunday vaziyatda siz qanday yo‘l tutasiz?
2. O‘quvchining bunday harakatini qanday baholaysiz?
3. Mazkur holatga fikringiz?
Muammoli vaziyat yechimi quyidagicha bo‘lishi mumkin:
Har bir o‘qishning o‘z usuli bor. Siz shunday katta tajribaga ega ekansiz, demak, biz, mashg‘ulotlar davomida sizning tajribangiz, bilimlaringizdan foydalanishga harakat qilamiz. Bunday katta tajribaga ega inson bizga ham kerak. Mashg‘ulotlardagi sizning ishtirokingiz bizni va guruh a’zolarini quvontiradi degan umiddamiz.

2-ilova Umumrivojlantiruvchi mashqlardan mustaqil ta’limga tayyorgarlik ko‘rish. Umumrivojlantiruvchi mashqlar va tananing bo’yin,yelka-umrov,bel,tos-son qismiga,qo’l va oyoqlarga beriladigan maxsus mashqlardan bajarish.

1.1. Ta’lim berish texnologiyasining modeli.

Mashg’ulot vaqti- 2 soat	Talabalar soni: 30 gacha
Mashg’ulot shakli	Amaliy
Dars rejasi:	1. Talabalarga sodda akrobatik mashqlar mohiyatini aytib o‘tish. 2 Talabalarga oldinga,orqaga umboloq oshishlar,kuraklarda tik turish (shag`am holati),yarim shpagat holatiga tushish,qo`l va oyoqlarga tayangan holatda “ko`prik” hosil qilish,yonga to`ntarilish (koleso)larni o‘rgatish. 3.Talabalardan orqaga umboloq oshishlar,kuraklarda tik turish (shag`am holati),yarim shpagat holatiga tushish,qo`l va oyoqlarga tayangan holatda “ko`prik” hosil qilish,yonga to`ntarilish (koleso) me`yorini qabul qilish.
O‘quv mashg’ulotining maqsadi: Talabalarning orqaga umboloq oshishlar,kuraklarda tik turish (shag`am holati),yarim shpagat holatiga tushish,qo`l va oyoqlarga tayangan holatda “ko`prik” hosil qilish,yonga to`ntarilish (koleso)lardan jismoniy tayyorgarligini aniqlash.
Pedagogik vazifalar: Talabalarga sodda akrobatik mashqlar mohiyatini tushuntirish; Talabalarga orqaga umboloq oshishlar,kuraklarda tik turish (shag`am holati),yarim shpagat holatiga tushish,qo`l va oyoqlarga tayangan holatda “ko`prik” hosil qilish,yonga to`ntarilish (koleso)larni o‘rgatish; Talabalardan orqaga umboloq oshishlar,kuraklarda tik turish (shag`am holati),yarim shpagat holatiga tushish,qo`l va oyoqlarga tayangan holatda “ko`prik” hosil qilish,yonga to`ntarilish (koleso) me`yorini qabul qilish;		O‘quv faoliyati natijalari: Talabalar sodda akrobatik mashqlar mohiyatini tushunishi; Talabalar orqaga umboloq oshishlar,kuraklarda tik turish (shag`am holati),yarim shpagat holatiga tushish,qo`l va oyoqlarga tayangan holatda “ko`prik” hosil qilish,yonga to`ntarilish (koleso)larni o‘rganish; Talabalar orqaga umboloq oshishlar,kuraklarda tik turish (shag`am holati),yarim shpagat holatiga tushish,qo`l va oyoqlarga tayangan holatda “ko`prik” hosil qilish,yonga to`ntarilish (koleso) mohiyatini me’yorini topshirish;
Ta’lim berish usullari		Ko‘rsatish, suhbat, o‘rgatish, “Xulosalash” metodi.
Ta’lim berish shakllari		Ommaviy, juft bo‘lib, yakka.
Ta’lim berish vositalari		Gimnastika zali,kurash gilami, sekundomer, hushtak, bayroq, jismoniy madaniyat fanidan o‘quv-uslubiy majmua.
Ta’lim berish sharoiti		Sport anjomlari bilan ta’minlangan, o‘rgatish usullarini qo‘llash mumkin bo‘lgan gimnastika zali.
Monitoring va baholash		Belgilangan me’yorni bajarish.

Darsning texnologik xaritasi.

Ish jarayonlari vaqti- 2 soat	Faoliyat mazmuni
	Ta’lim beruvchi	Talaba
1-bosqich Kirish (5 daqiqa)	1.1. Amaliy mashg’ulotning mavzusi, rejasini e’lon qiladi, o‘quv mashg’ulotining maqsadi va o‘quv faoliyat natijalarini tushuntiradi (1-ilova).	1.1. Tinglaydi
	1.2. Mashg’ulotni o‘tkazish shakli va baholash mezonlarini e’lon qiladi (2-jadval).	1.2. Tinglaydi
2-bosqich Tayyorgarlik (15 daqiqa)	2.1. Talabalarga sodda akrobatik mashqlar mohiyatini tushuntirish (3-ilova). 2.2. Saf mashqlari bajariladi (4-ilova). 2.3. Yugurish mashqlari bajariladi (5-ilova). 2.4. Umumrivojlantiruvchi mashqlar bajartiraladi (6-ilova).	2.1.Tinglaydi 2.2. Bajaradi 2.3. Bajaradi 2.4. Bajaradi
3-bosqich Asosiy (50 daqiqa)	3.1. Talabalarga orqaga umboloq oshishlar,kuraklarda tik turish (shag`am holati),yarim shpagat holatiga tushish,qo`l va oyoqlarga tayangan holatda “ko`prik” hosil qilish,yonga to`ntarilish (koleso) holatini o‘rgatish (7- ilova). 3.2.Akrobatik mashqlarga terminlar (8-ilova) 3.3.Talabalardan orqaga umboloq oshishlar,kuraklarda tik turish (shag`am holati),yarim shpagat holatiga tushish,qo`l va oyoqlarga tayangan holatda “ko`prik” hosil qilish,yonga to`ntarilish (koleso) me’yorini qabul qilish (9-ilova). 3.4. “Xulosalash” metodi (10-ilova).	3.1. Kuzatadi Bajaradi 3.2.Kuzatadi Bajaradi 3.3. Bajaradi 3.3. Topshiriqni bajaradilar.
4-bosqich Yakuniy (10 daqiqa)	4.1. Mavzu bo‘yicha umumiy xulosa qilinadi.	4.1. Tinglaydilar
	4.2. Talabalarni baholash mezonlarini e’lon qilinadi.	4.2. Tinglaydilar
	4.3. Navbatdagi mashg’ulotda ko‘riladigan mavzuni e’lon qiladi va sodda akrobatik mashqlar mustaqil ta’limga tayyorgarlik ko‘rishlarini so‘raydi .	4.3. Tinglaydilar Mustaqil ta’limga tayyorgarlik ko‘radi

1-ilova Sodda akrobatik mashqlar. Reja: 1. Talabalarga sodda akrobatik mashqlar mohiyatini tushuntirish. 2. Talabalarga sodda akrobatik mashqlarni o‘rgatish. 3.Talabalardan orqaga umboloq oshishlar,kuraklarda tik turish (shag`am holati),yarim shpagat holatiga tushish,qo`l va oyoqlarga tayangan holatda “ko`prik” hosil qilish,yonga to`ntarilish (koleso) me’yorini qabul qilish. O‘quv mashg’ulotining maqsadi: Talabalarning chaqqonlik,egiluvchanlik jismoniy sifatlarini rivojlantirish, soda akrobatik mashqlarga oid jismoniy tayyorgarligini aniqlash. O‘quv faoliyatining natijasi: Talabalarga orqaga umboloq oshishlar,kuraklarda tik turish (shag`am holati),yarim shpagat holatiga tushish,qo`l va oyoqlarga tayangan holatda “ko`prik” hosil qilish,yonga to`ntarilish (koleso) qoidalari izohlab berildi. Talabalarning jismoniy tayyorgarligini aniqlash maqsadida orqaga umboloq oshishlar,kuraklarda tik turish (shag`am holati),yarim shpagat holatiga tushish,qo`l va oyoqlarga tayangan holatda “ko`prik” hosil qilish,yonga to`ntarilish (koleso) me’yorlari qabul qilindi.

Talabalarning jismoniy tayyorgarligini aniqlash.

2-jadval

Mashqlar	Jinsi	A’lo	Yaxshi	Qoniqarli	Namunali
Oldinga va orqaga umboloq oshishlar(marta)	Yigitlar:	5	4	3	2
	Qizlar:	4	3	2	1
Kuraklarda tik turish (soniya)	Yigitlar:	10	8	6	4
	Qizlar:	8	6	4	2
Ko`prik hosil qilish (marta)	Yigitlar:	5	4	3	2
	Qizlar:	4	3	2	1

3-ilova Sodda akrobatik mashqlar mohiyatini tushuntirish.