A. Qodiriy nomidagi Jizzax davlat pedagogika universiteti tabiy fanlar fakulteti 232-22-guruh talabasi shohijahon abduhakimov tayyorlangan mustaqil ishi

A. QODIRIY NOMIDAGI JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI TABIY FANLAR FAKULTETI 232-22-GURUH TALABASI SHOHIJAHON ABDUHAKIMOV TAYYORLANGAN MUSTAQIL ISHI

MUTAXASISLIK FANIGA KIRISH

Reja:

Mavzu:

Reja:

Qadimgi yoki antik davr bosqichi. Fan insonning ongli fao-liyati sifatida qadimgi Yunonistonda miloddan awalgi VI—V asrda vujudga kelgan. Ushbu bosqichda geografik ahamiyatga ega bo'lgan ilmiy natijalar quyidagilardan iborat: — Gomer tomonidan miloddan avvalgi XII asrda Dunyo xaritasi tuzildi. Mazkur xaritada asosan o'rta dengiz atrofi tas-virlangan

Qadimgi yoki antik davr bosqichi. Fan insonning ongli fao-liyati sifatida qadimgi Yunonistonda miloddan awalgi VI—V asrda vujudga kelgan. Ushbu bosqichda geografik ahamiyatga ega bo'lgan ilmiy natijalar quyidagilardan iborat: — Gomer tomonidan miloddan avvalgi XII asrda Dunyo xaritasi tuzildi. Mazkur xaritada asosan o'rta dengiz atrofi tas-virlangan

.
Aristotel tomonidan miloddan avval IV asrda Yerning sharsimonligi, Yerda issiqlik mintaqalarning mavjudligi isbot-landi. Dunyo xaritasi tuzildi. Uning xaritasida Gomer xaritasi-dagi joylar yanada kengaytirilgan Uning xaritasida kishilar yashamaydigan sovuq mintaqa va kishilar yashaydigan issiq mintaqa ajratratilgan.
O'rta asrlar bosqichi. Mazkur bosqichda geografiya fani aso-san sharq mamlakatlarida rivojlandi. Aleksandriyalik Kosma Indikoplov IV asrda Dunyo xaritasini tuzdi. Uning xaritasida Shimoliy Afrika, Yevropa, o'rta dengiz (Rim), Osiyo, Kaspiy dengizi tasvirlangan. U yer yuzasini okean bilan o'ralgan yassi to'rtburchak shaklida tasvirlagan. VIII-IX asrlarda Axmad Al-Farg'oniy astrolabiya asbobini yaratdi, astronomiya, gidrologiya va geodeziya sohasida muhim ilmiy ishlar olib bordi.
Muhammad ibn Muso al Xorazmiy geografiya faniga ulkan hissa qo'shgan olimdir. U IX asrda «Surat-al-Arz» nomli kitob yozgan. Mazkur kitobda AlXorazmiy o'sha paytda ma'lum boigan shaharlarni geografik koordinatalarini keltirgan. U o'rta Osiyo geografiyasining asoschisi hisoblanadi.
Buyuk geografik kashflyotlar bosqichi. Ushbu bosqichdan boshlab Yevropada fan yana rivojlana boshladi. Natijada dunyo ahamiyatiga ega bo'lgan kashfiyotlar qilindi. 1492-yil Xristofor Kolumb tomonidan Amerika qit'asi ochil-di. X. Kolumbning asosiy maqsadi Hindistonga dengiz yo'liniochish bo'lgan. Shuning uchun u kashf qilgan joylarni Hindiston, u yerdagi mahalliy aholini esa Hindular deb atagan.
1499— 1501 -yillari Amerigo Vespuchchi Amerika qifasini shimoliy qismlarini tekshirdi va yangi yerlarning ilk tavsifini yozdi. 1507-yili fransuz geografi M. Valdzemyuller materikni Amerigo Vespuchchi sharafiga Amerika deb atashni taklif etdi.
Ilmiy geografik ishlar bosqichi (XVII—XIX asr). Mazkur bosqichdan boshlab birinchi marotaba maxsus ilmiy ekspeditsi-yalar uyushtirila boshlandi. Bunday ekspeditsiyalar Fransiyada (Bugenvil, Laperuza), Buyuk Britaniya (J.Kuk, Vankuver), Rossiyada (Bering, Chirikov, Krasheninnikov va boshqalar) uyushtirildi
Natijada Tinch okeni, Osiyo, Shimoliy Amerika qirg'oqlari, Afrikaning va Janubiy Amerikaning ichki qismlari va tabiati o'rganildi. Yerning ichki qismlari, Yer yuzasi relyefi, Ye.r usti va osti suvlari, shamollar, o'simliklar haqida bilimlarni to'planishi bilan tabiiy geografiyadan geologiya, gidrologiya, geobotanika va meteorologiya ajralib chiqib ketdi.

Etiboringiz uchun raxmat