A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti

 

 

VEEN DIAGRAMMASI 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Globallashuv – bu ...... (olimlarning talqinlarini izohlang) 

 

 

I.Karimov 

... 

 

A.Ochildiyev 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Demokratik jamiyat: 

1. Davlat hokimiyatining 

demokratik asosda  shakllanishi 

2.Davlat 

hokimiyatining 

bo’lishi 

3. 

4. 

5. 

Fuqarolik jamiyati: 

1. Nodavlat jamoat tashkilotlari 

o’rninng yuqoriligi 

2. O’zini – o’zi boshqarish 

3.  

4. 

5. 

Umumiy 

jihatlati? 

1. Demokratik 

tamoyillar qaror 

topishi 

---

8 

 

4. Tanlangan mavzu yuzasidan maxsus yoki ilmiy adabiyotlar (monografiyalar, 

maqolalar) tahlili – FSMU texnologiyasi yoki SWOT tahlildan foydalanish.  

 

FSMU texnologiyasi  

 

F  Fikringizni  bayon  qiling:  Globallashuv  –  bu  avvalo  hayot 

sur’atlarining  tezlashuvidir  (I.Karimov.  Yuksak  ma’naviyat  – 

yengilmas kuch.) 

 

S 

Sabab keltiring: Chunki, ...... 

. 

 

M  Misol keltiring: Masalan..... 

 

 

U  Umumlashtiring: Demak...... 

 

 

 

 

“SWOT” (KKIT)  tahlil 

 

Masalan, mustaqil ish mavzusi: Globallashuv jarayonining mohiyati. 

Maxsus adabiyot: S.Otamuratovning “ Globallashuv va millat”  va shu kitobda 

globallashuv jarayoni tahlili 

 

S –  Kuchli 

tomoni 

 

…. 

 

W – Kuchsiz 

tomoni 

(Salbiy ta’sirlar) 

…. 

 

O -  Imkoniyatlar 

…. 

 

T -  Tahdidlar 

…. 

 

 

 

 

 

---

9 

 

5.  Tanlangan  mavzu  yuzasidan  rasmiy  va  ilmiy-tahliliy  saytlarda  berilayotgan 

materiallar tahlili. 

   Namunlar  

 

 

 

 

 

---

10 

 

6.Tanlangan  mavzu  yuzasidan  tavsiya  qilingan  qo‘shimcha  adabiyotlar 

hamda 

internet 

manbalar 

asosida 

“Tushunchalar 

tahlili” 

usulida 

tushunchalarga izoh beriladi.  

Namuna  

TUSHUNCHALAR TAHLILI 

 

 

 

Siyosiy partiya 

Siyosiy  partiya  umumiy  g‘oya  va  manfaat, 

ijtimoiy-siyosiy  manfaatlar,  maqsadlar  asosida 

odamlarni ixtiyoriy ravishda birlashtiruvchi turg‘un 

tashkilot, fuqaroviy jamiyat bilan davlatni bir-biriga 

bog‘lovchi  eng  muhim  vositalaridan  biri,  hozirgi 

zamon  demokratik  davlati  hayotining  zururiy 

omilllaridan biridir.  

 

Ko’ppartiyaviylik 

Fuqarolik  jamiyatini  shakllantirish  omillaridan 

biri  siyosiy  maydonda  demokratik  mamlakatlarga 

xos  bo‘lgan  ko‘ppartiyaviylik  tizimini  qaror 

toptirishdir.  Faqat  ko‘ppartiyaviylikka  asoslangan 

ijtimoiy-siyosiy 

munosabatlar 

majmuasigina 

fuqarolik  jamiyatini  qurish  uchun  qulay  shart-

sharoitlar  yaratadi.  har  bir  mamlakatdagi  davlat, 

hukumat va ……. 

 

7.Tanlangan  mavzu  bo‘yicha  KEYS  –  STADI  usulida  vazifalarni 

bajarish. 

Mavzu 

yuzasidan 

Keyslar 

shakllantiriladi 

(Rasm, 

matn....ko‘rinishlarida) 

Namuna  

 

Vaziyat №1 

Tarmoqmi yoki qarmoq 

Qachonlardir  g’orlardagi  tasvirlar  ko’rinishidagi  muloqot  bilan  cheklangan 

odamzod  bugun  o’z  kashfiyoti  oldida  ojiz  qoldi.  «Insoniyat  ongi  va  tafakkurining 

kuchi  bilan  shu  kungacha  kashf  etib  kelingan  barcha  narsalar  –  samolyot,  televizor, 

boringki,  robotlar  ham  fantastik  asarlarda,  xayolparast  olimlarning  tasavvurlarida 

uchar  gilam,  oynai  jahon  yoki  temir  odamlar  sifatida  namoyon  bo’lgan.  Ammo 

komp’yuter kashf etilgach, jahon sahnasini allaqanday xavotirli sukunat qamrab oldi. 

Eng  buyuk  olimlarning  tadqiqotlari,  qisqa  axborotlar,  hayotimiz  aks  etgan  sur’atlar, 

orzu-intilishlarimiz  –  hamma-hammasini  mana  shu  temir  quti  ichiga  joylashtirish 

mumkin.  Hatto  ba’zi  olimlar  tomonidan  bashorat  qilingan  texnikaning  insoniyat 

ustidan  hukmronlik  qilish  davri  etib  keldimikan  degan  xayolga  boraman»,  –  deydi 

psixolog Feruza Alimova.  

Internetning  salbiy  va  ijobiy  xususiyatlari  to’g’risida  bahs  yurituvchilar  ikkita 

katta  guruhga bo’linib, o’z  fikrining tasdig’i  uchun qanchalik ko’p dalil keltirmasin, 

---

11 

 

bu  haqda  aniq  bir  fikrni  aytish  qiyin.  Odamlar  ushbu  elektron  OAVdan  qanday 

maqsadda foydalanyapti? Hamma muammo shunda. 

«O’rgimchak to’ri»ni faqat axborot manbai sifatida biladigan katta avlod uchun 

bu  gaplar  mubolag’adek  ko’rinishi  mumkin.  Biroq  chat  orqali  o’ziga  xos  tarzda 

salomlashish  maqsadida  hosil  qilingan  «slm»,  «sava»,  «kaleyka»  so’zlari  bilan 

nutqimizni  «boyitayotgan»,  «a»  harfi  o’rniga  @  belgisidan  foydalanishni  afzal 

biladigan yoshlar ham ko’payib borayotgani mubolag’a emas. 

Vazifa: 

“Muammoli vaziyat” jadvalini to‘ldiring 

 

Muammoli vaziyat 

turi 

Muammoli vaziyatning 

kelib chiqish sabablari 

Vaziyatdan chiqib 

ketish harakatlari 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Vaziyat №2 

Yolg’on gapirishingiz mumkin! 

Ingliz  tilidan  tarjima  qilinganda  «chat»  mazmunsiz  gaplar  degan  ma’noni 

anglatadi.  Vaqtini  chatlarda  o’tkazayotgan  odamlarning  asosiy  mashg’ulotini  ana 

shunday gaplarni «muhokama» qilish tashkil etadi. 

Internetga  «o’rgimchak  to’ri»  deb  nom  berilganining  asl  sababi  nimada, 

bilmadim-u,  lekin  bu  to’rga  ilingan  «pashsha»larning  soni  kundan-kunga  ortib 

bormoqda.  Achinarlisi,  internetdan  foydalanuvchilarning  asosiy  qismini  yoshlar 

tashkil  etadi.  Undan  ham  achinarliroq  tomoni,  internet  domiga  tushib  qolganlarning 

vaqti  chatlarda  qizlar  bilan  tanishish,  yigitlarni  «avrash»,  do’stlar  bilan 

chaqchaqlashish  kabi  «yumush»larga  sarf  bo’lyapti.  Sabab  sifatida  odamlarning  real 

hayotda  muloqotga  kirisha  olmasligi,  bo’sh  vaqtning  ko’pligi  yoki  shunchaki 

ko’ngilxushlik  qilish  istagini  ko’rsatish  mumkin.  Bundan  tashqari,  chat  orqali 

suhbatlashishning o’ziga xos afzalliklari ham bor. Chatda istagan odam bilan istagan 

vaqtda  istagancha  suhbatlashish  mumkin.  Ya’ni  muloqot  davomiyligini  siz 

belgilaysiz.  Agar  suhbat  sizni  qiziqtirmasa,  suhbatdoshingiz  bilan  muloqotni 

to’xtatasiz-qo’yasiz. 

Internet  orqali  suhbatlasharkansiz,  munosabatlar  shunchaki  bir  o’yin 

ko’rinishida bo’ladi. U biz bilgan haqiqiy munosabatlarga umuman o’xshamaydi. Bu 

qanday  suhbat  bo’ldiki,sichqonchaning  birgina  harakati  bilan  yakunlash  mumkin 

bo’lsa!? 

Agar  farzandingiz  kuniga  5  soatdan  ortiq  vaqtini  internetda  o’tkazayotgan 

bo’lsa,  demak,  xavotir  olishga  etarli  asos  bor.Shuningdek,  tarmoqning  ashaddiy 

muxlislarida  real  dunyodao’zini  noqulay  his  qilish,  unda  qancha  vaqt  bo’lganini 

yashirishga  urinish,  shu  bilan  birga,  yolg’on  gapirishga  bo’lgan  moyillikning  ortishi 

va  real  hayotdagi  sustlik  kuzatiladi.Internetdan  nima  maqsadda  foydalanish 

insonlarning tabiati,  ularni  o’rab turgan  muhitga  ham  bog’liq. Tez asabiylashadigan, 

hissiyotlarga  beriluvchan  odamlar  turli  «otishmali  o’yinlar»ga  qiziqib,  o’z 

---

12 

 

g’azablarini  shu  yo’l  orqali  bosadi.  Bunday  odamlarning  xatti-harakatida  yuqori 

darajadagi  agressivlik  va  tahlikaga  tushish  kuzatiladi.  O’yinlarni,  aslida,sotuvga 

chiqarishdan avval psixologik ekspertizadan o’tkazish lozim. 

Statistik  ma’lumotlarga  ko’ra,  Janubiy  Koreyada  internetdan  me’yoridan  ortiq 

darajada  foydalanadigan  maktab  o’quvchilari  40  foizni  tashkil  etadi.  15  foiz 

o’quvchiga esa bemalol «internet kasalligi» degan tashxisni qo’yaverish mumkin. 

Xitoydagi  ko’rsatkichlar  ham  shunday.  Afsuski,  bu  antiqa  kasallikni 

davolaydigan  mutaxassislar  juda  kam.  Hech  qanday  bog’ich  va  vaktsinalar  esa 

komp’yuter  monitoriga  tobora  chuqurroq  kirib  borayotgan  bolakaylarga  yordam 

berolmaydi.Internet  –  juda  arzon  va  qulay  axborot  manbai.  Mobil  aloqa  vositalari 

orqali ham tarmoqqa ortiqcha qiyinchiliksiz ulanish mumkin. Texnika kundan-kunga 

rivojlanib  boryapti,axir!  Kursiga  emaklab  chiqadigan  jajji  bolakaylar  ham  xudi  biz 

kabi  axborot  vositasidan  erkin  foydalanish  imkoniyatiga  ega.  Butun  mas’uliyat  ota-

onaning  elkasida,  chunki  yarim  yalang’och  «xola»lar,  zo’ravon  «amaki»lar  va  yana 

boshqa  har  xil  tushunarsiz  tasvirlar  ko’pgina  saytlarning  ko’rkiga  ko’rk  bag’ishlab 

turadi. 

Vazifa:   Nima uchun texnologiyasi asosida tahlil qiling. 

 

«Nima uchun?»  

 

             Nima        Nima uchun? 

 

       Nima uchun? 

 uchun? 

 

 

 

 

 

 

 

 

         

          

 

 

 

                                                                                                     Nima uchun? 

                                            Nima uchun? 

 

 

 

 

8. Tanlangan mavzu yuzasidan testlar tuzish. 

Namuna  

№1  Iqtisodiyotda globallashuv tushunchasi ........ 

A 

dunyoda  kechayotgan  faol  siyosiy  jarayonlar,  mamlakatlararo  aloqalar 

hamda tovar-pul munosabatlarini ifolaydi 

V 

erkin  savdo,  erkin  kapital  oqimi,  ishlab  chiqarish  korxonalari  daromad 

solig‘ining  pasaytirilishi,  mehnat  va  tabiiy  resurslar  xarajatini  kamaytirish 

maqsadida  ishlab  chiqarish  tarmoqlarining  davlatlararo  erkin  ko‘chishi  kabi 

asosiy xususiyatlarni o‘z ichiga qamrab oladi 

S 

geosiyosiy  va  geoiqtisodiy  manfaatlar  ijrosi  yuzasidan  xalqaro  va  milliy 

sub’ektlararo munosabatlarning yaxlit tizimini ifodalaydi 

D 

xalqaro  savdoni  kengaytirish  va  erkinlashtirish,    transmilliy  korporatsiyalar 

faoliyatining kengayishi 

 

 

---

13 

 

GLOBALLAShUV ASOSLARI FANIDAN MUSTAQIL TA’LIM 

MAVZULARI 

 

1.  Globallashuv  tushunchasi.   

2.  Globallashuvning  asosiy  xususiyatlari  va namoyon  bo‘lish  yo‘llari.   

3.  Globallashuv  amalga  oshishining  turli  xil vositalari.   

4.  globallashuvning  mamlakatimizning  ijtimoiy-siyosiy  hayotiga ta’siri 

5.  Dunyoning  hozirgi  mafkuraviy  manzarasi 

6.  Globallashuvga  bozor  munosabatining  ta’siri 

7.  Globallashuvning milliy rivojlanishga o‘tkazayotgan ta’siri 

8.  Globallashuvning  jamiyat  hayotidagi  ijobiy  tomonlari.  

9.  Globallashuvning  jamiyat  hayotidagi  slabiy  tomonlari.   

10. O‘zbekistan va jahon hamjamiyati 

11. Siyosiy jarayonlardagi integratsiya 

12. Siyosiy jarayonlarning globallashuvi 

13. Globallashuv  jarayonlari  tizimida demokratiya.  

14. Demokratiya,  sharqona demokratiya  tushunchalari.  

15. Demokratiya va  ma’naviyat.  

16. Demokratik  islohotlarni  chuqurlashtirish  borasidagi vazifalar.  

17. Siyosiy  jarayonlarning  globallashuvi  sharoitida  milliy manfaatlar.  

18. Harakatlar    strategiyasi    va    yaqin    qo‘shnichilikka    asoslangan  tashqi 

siyosatning mohiyati. 

19. “Demokratiya eksporti” tushunchasi 

20. Iqtisodiy jarayonlarning globallashuvi  

21. Transmilliy  korporatsiyalar 

22. Transmilliy korporatsiyalarning faoliyati va ularning iqtisodiy imkoniyatlari. 

23. Madaniyat sohasidagi globallashuv  jarayonlarining mazmun-moxiyati. 

24. Madaniy    muammolari    va    milliy-ma’naviy    qadriyatlarning    saqlash 

zaruriyati.  

25. Madaniy globallashuvga axborot texnologiyalarining ta’siri.  

26. «Ommaviy madaniyat» kurinishidagi mafkuraviy tazyiqlar.  

27. Madaniy  jarayonlarning  globallashuvi    sharoitida    ta’lim    tizimi    oldidagi  

vazifalar.   

28. Madaniy  jarayonlarning    globallashuvi    sharoitida    milliy    merosni    asrash 

masalalari. 

29. Axborot texnologiyalari globallashuvning o‘ziga xos  xususiyatlari.  

30. Globallashuvni  ta’min  etuvchi  axborot  vositalari.  

31. Internet  axborot globallashuvining  o‘ziga  xos  vositasi.  

32. Jamiyat  axborotlashuvining global tendensiyalari. 

33. Axborotlashgan jamiyatda global muammolarni xal qilish  yo‘llari.   

34. Elektron    hukumat    shakllanishining    globallashuvi    va  uning    salbiy  

tomonlari. 

35. Dinlararo munosabatlarning globallashuvi 

36. Islom  dinida  globallashuvning  talqini. 

37. So‘fizm da  global muammolarning  kutarilishi.   

---

14 

 

38. Dinlarning  rivojiga  globallashuvning ta’siri. 

39. Din  globallashuvining  mezonlari.   

40. Globallashuvning  an’anaviy  dinga  ta’siri. 

41. Diniy  jarayonlarning    globallashuvi    sharoitida    diniy    bagrikenglikni    asrash 

masalalari.  

42. Hozirgi  davr  fanining  global  imkoniyatlari.   

43. Globallashuv sharoitidagi  fanning  funksiyalari 

44. Ta’lim    va  tarbiyaning  global  bozor  iqtisodi  sharoitiga  moslashishining 

zarurligi.  

45. Ta’limning  globallashuvi-mamlakatning    milliy    manfaatlariga  jiddiy 

yondashuvining  muhim  omili.   

46. Ta’limning  rivojlanishida axborotlashuvning  roli.   

47. Ta’limning  globallashuvida  internet  va masofali  o‘tishning  roli. 

48. Sportiing global jarayonga aylanishining o‘ziga xos xususiyatlari 

49. Sportning globallashuvi 

50. Sportning  globallashuviga  olimpiya  xarakatining  ta’siri. 

51. Sportning  globallashuvida gegemoniyaning namoyon bulishi 

52. Sportning  ijtimoiy-madaniy  maksadlariga rivojlaitirishning global axamiyati. 

53. Nogironlar  sporta  globallashuvining  ma’naviy  axloqiy xarakteri.   

54. Sport globallashuvining  salbiy  xususiyatlari.   

55. Jinoyatgning globallashuvi 

56. Terrorizm  globallashuvining  qurol savdosiga ta’siri.   

57. Nolegal  migratsiya  va uning  globallashuvi.  

58. Odam  savdosi - trafikaning globallashuvi. 

59. Jinoyat globallashuviga qarshi kurash vositalari. 

60. Giyoxvandlik  moddalarni  tarqatish  va  iste’mol qilishning  globallashuvi. 

61. Globallashuv  jarayonlarida  millat.   

62. Globallashuv  jarayonlarida millat va milliy o’zlikni anglash  masalalari.   

63. Globallashuvning millat hayotida  namoyon  bo‘lish  xususiyatlari.   

64. Demografik  globallashuv, ma’naviyat va qadriyatlar.   

65. Ommaviy madaniyat va milliy o’zlikni anglash. 

66. Milliy  taraqqiyotning  ma’naviy-axloqiy  negizlari.   

67. Mafkuraviy immunitet va g‘oyaviy kurashchanlikni shakllantirish vazifalari 

68. Fikrga  qarshi  fikr,  g’oyaga  qarshi  goya,  jaholatga  qarshi  ma’rifat  bilan 

kurashish  zaruriyati. 

69. Globallashuv  va  ma’naviy  inqiroz 

70. Antikvariat  bozorining  globallashuvi.   

71. Jinoyatning  globallashuvi  dunyo  xufyona  iqtisodi  rivojlanishining  asosiy 

vositasi. 

72. Globallashuvning namoyon bo‘lish sohalarini 

73. Madaniy gegomonlik va uning milliy madaniyatlar taraqqiyotiga ta’siri 

74. Madaniy-g‘oyaviy  ekspansiyaning  ko’rinishlari  va  uni  amalg  oshirish 

texnologiyalari 

75. “Ommaviy  madaniyat”  va “universal  madaniyat” tushunchalarining  mazmun-

mohiyati. 

---

15 

 

76. Internet axborot globallashuvining o’ziga xos vositasi. 

77. Axborotlashgan jamiyat va global muammolar 

78. Axborot texnologiyalari globallashuvning o’ziga xos xususiyatlari 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

16