A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti texnologiya ta

Temir uglerod holat diagrammasi  haqida umumiy tushuncha 

Temir-uglerodli  qotishmalari  va  termik  ishlov  berish  jarayonlarini  o’rganish 

1868  yilda  e’lon  qilingan  D.K.Chernovning  “Lavrov  va  Kalakutskiyning  po’lat  va 

po’latdan ishlangan qurollar  haqidagi maqolalarining tanqidiy obzori hamda ushbu 

soha bo’yicha D.K.Chernovning o’z tadqiqotlari” maqolasi bilan boshlanadi.  

D.K.Chernov  birinchi  bo’lib  po’latda  kritik  nuqtalar  borligini  ko’rsatdi  va 

temir-sementit  diagrammasi  haqida  dastlabki  tushunchani  berdi.  Keyinchalik  temir-

uglerod  diagrammalarini  qurishga  F.Osmond,  Le-Shotel’e  (Fransiya.),    R.Austen 

(Angliya.),  A.A.Baykov  va  N.T.Gudsov  (Rossiya),  Rozenbaum  (Gollandiya), 

P.Gerens (Germaniya) va boshqalarning ishlari bag’ishlanadi. 

Temir va uglerod temir-uglerodli qotishmalarning tuzilishi va xossalari bog’liq 

bo’lgan  asosiy  komponentlar  hisoblanadi.  Toza  temir  kumushsimon  oq  rangdagi 

metall  bo’lib,  suyuqlanish  temperaturasi  1539

0 

S  ga  teng.  Temir  ikkita  α  va 



 

modifikasiyasiga ega.  

α modifikasiya 911

0

S dan past va 1392

0

S dan yuqori temperaturada;   



-temir 

esa 511-1392

0 

S temperaturalar oralig’ida mavjud bo’ladi.