A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti tarix fakulteti

O‘zbekistonning jamoat inshoatlari va muqaddas qadamjolari tarixi fanining obyekti va manbalari.

O‘zbekistonning jamoat inshoatlari va muqaddas qadamjolari tarixi fanining obyekti – Vatanimiz o’tmishidagi bozorlar va bozor yarmarkalari, ochiq, yarim yopiq va yopiq savdo inshoatlari, O’rta Osiyoning o’rta asrlardagi shifoxonalari va dorixonalari. Poykent dorixonasi, Samarqand shifoxonasi. Hammomlar va bozor va guzar hammomlari, garmobalar va obzanlar. Qadimgi va islom davrigacha bo’lgan ta’lim-tarbiya maskanlari, O’rta asr maktablari, madrasalar va ularning turlari. O’rta asrlardagi ilmiy akademiyalar va bilim uylari. Ulugbek akademiyasi, O’rta asr kutubxonalari, rasadxonalar.

Yurtimizdagi mavjud barcha ziyoratgohlar va ulardagi marosim hamda urf odatlar. Muqaddas ziyoratgohlar tarkibiga kiruvchi, mazorlar, muqaddas buloqlar, muqaddas tosh va daraxtlar, o‘simliklar, muqaddas hayvonlar, muqaddas ashyolardan sanaluvchi, g‘orlardir.

Ziyoratgoxlar to‘g‘risidagi tadqiqotlar o‘zbek xalki madaniyatining tarixiy asoslari, tarakkiyot yullari xamda an’analarini yoritishga kumak beradi. Uzbekiston ziyoratgoxlari arxeologlar, madaniyatshunoslar, tarixchilar, san’atshunoslar, arxitektura tadkikotchilari tomonidan bir necha yunalishda urganilgan. Ammo shu kungacha sayyoxlar va ziyoratchilarga tushuntirish va yulkursatgich sifatida urganish xamda kullanmalar yaratish tajribasi mukammal tarzda amalga oshirilmagan. Mana shundan kelib chikib, biz musanniflar shu kungacha yaratilgan ilmiy, ilmiy-ommabop va tarixiy asarlarga suyandik. O‘zbekiston hududida yashovchi barcha mahalliy xalqlarning turmushida ziyoratgohlar azaldan muhim ahamiyat kasb etib kelgan. Biroq ular ilmiy jihatdan atroflicha tadqiq etilmagan. Binobarin, ziyoratgohlar ko‘p hollarda arxitektura va arxeologik nuqtai nazaridan tadqiq etilgan. Garchand Evropa va rus olimlaridan SHerbina-Kramarenko, V. P. Nalivkin va M. Nalivkina, A. P. Fedchenko, A. F. Middendorf, N. S. Likoshin V. I. Kushelevkiy, A.P.Xoroshxina, M. Rojdestvinskiy, S.M.Abramzon, A.K.Pisarchik, A.N.Bernshtam, M. E. Masson, B. A. Litvinskiy, L. I. Klimovich G.P.Snesarev, V. N. Basilov, O. A.Suxareva, L. A. CHvir, A. Juvonmardiev, U.Jahonov, A. L. Troitskaya, T. G. Oboldueva, R. YA. Rassudova, T. Saksonov, I. Azimov, S. N. Abashin, O. V. Gorshunova o‘zbek jamiyatshunos va tarixchilari A.Ashirov, N.Abdulaxatov, S.Qoraboev va boshqalarning asarlarida muqaddas qadamjo va ziyoratgohlar haqida fikr yuritilgan.