A. Q. Q a y im o V aholi yashash joylarini



Download 4,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet76/78
Sana18.01.2022
Hajmi4,73 Mb.
#386890
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   78
Bog'liq
AHOLIYASHASHJOYLARINIKOKALAMZORLASHTIRISHPDF

53-rasm.
  Sirenning gullagan  davri.
E V R O P A  F O R Z IS IY A S I -  FO R SY T H IA
B o‘yi  1,5-2  m  ga  etadigan  buta  boTib,  novdalari  tik  o ‘sadi. 
Barglari  to‘q  yashil.  Erta  baxorda  barg  yozishdan  oldin  gullaydi, 
guli  sariq,  bahor sovuqlariga  chidamli.  Urug‘dan  ham,  parxish  yoTi
194
bilan  ham  ko‘payadi,  yozgi  qalamchasidan  ham  ko‘paytirish 
mumkin.  Bu  tur  aprel-may  oylarida  gullaydi.  Gullari  uzoq 
saqlanadi.  U  soyaga  chidamli,  biroq  ochiq  erlarda  yaxshi  o ‘sadi,  er 
tanlamaydi.  Qurg‘oqchilikka,  turli  zararkunanda  va  kasalliklarga 
ham chidamli.
54-rasm.
  Gullagan forzisiya.
FO N TA N EZIY A  -  FO N TA N ESIA
Buta  o ‘simligi  boTib,  u  Kichik  Osiyoda  tarqalgan.  Shox- 
shabbasi  yoyiq,  baland  bo‘yli  buta.  Barglari  tuxumsimon  yoki 
lansetsimon,  ellipssimon,  cheti  tishchali,  xira  yashil  rangda,  dag‘al. 
Mevasi  yumaloq  yoki  ellipssimon,  gullari  nektarli.  Soyada  yaxshi 
o ‘sadi.  Qattiq  qishda  yosh  novdalarining  uchini  sovuq  uradi. 
Xushmanzara  buta  bo‘lganligi  uchun  joylarni  ko‘kalamzor- 
lashtirishda ekiladi.
JA S M IN  -  JA SM IN IU M
Tik  yoki  chirmashib  o ‘sadigan  buta  o ‘simliklardir.  Ular  doim 
yashil  boTadi  yoki  qishda  bargini  to ‘kadi.  Gullari  voronkasimon 
tuzilgan  oq,  sariq  yoki  qizil,  xushbo‘y  boTadi.  Turkum  tarkibida 
200  dan  ortiq  tur  boTib,  ular  tropik  va  subtropik  mamlakatlarda 
tarqalgan.  Rossiya  florasida  ikki  turi-G.  Fruticans  va  G.  Officinale 
yovvoyi  holda  o ‘sadi.  Ularning  guli  sariq,  hidsiz.  Jasminning  etti
195


turi  ekiladi,  ularning  guli  oq,  xushbo‘y  bo‘lib,  tarkibida  efir  moyi 
bor.  Qora  dengiz  bo‘ylarida,  Kavkazning  janubida  va  Qrimda 
ekiladi. 
0
‘zbekistonda  ko‘kalamzorlashtirishda  keng  foydalanish 
mumkin.
SH A M SH O D  -  BUXUS
55-rasm.
  Shakl  berilgan  shamshod.
Shamshod  kichikroq  daraxt  bo‘lib,  bo‘yi  10  m  ga  yaqin. 
P o‘stlog‘i  silliq,  kul  rang-yashil  Novdasi  4  qirrali,  yashil  rangda. 
Barglari  doim  yashil,  qalin  p o ‘stli,  cheti  tekis,  kalta  bandli  bo‘lib, 
novdada  doira  shaklida  joylashadi.  Shamshod  daraxti  mart-aprel 
oylarida  gullaydi.  Mevasi  avgust-sentyabr oylarida etiladi.  U  k o ‘sak 
shaklida bo‘lib,  uchi tomonida ustunchalar qoldig‘idan hosil  boMgan 
uchta shoxchasi  bor, etilganda uch pallaga ajraladi.
M DH  da  shamshod  daraxtining  bir  necha  turi  uchraydi. 
Ko  pincha  oddiy  yoki  doim  yashil  shamshod  (V.  semperverens) 
o ‘stiriladi.  U  0 ‘rta  er  dengizi  hududlarida  tarqalgan,  bizda 
ko‘kalamzorlashtirish 
maqsadida 
ekiladi. 
Kavkazdagi 
tog‘ 
o ‘rmonlarida  qoraqayin  va  boshqa  aralash  o ‘rmonzorlarda  kolxida 
shamshod  daraxti  (V.  solshisa)  va  girkan  shamshod  daraxti  (V. 
shigsana)  tarqalgan.  Shamshod  daraxtining  hamma  turi  deyarli 
soyasevar  o ‘simlik.  Shuning  uchun  ular  o ‘rmonlarda  ikkinchi  yoki 
uchinchi  yarusda  o ‘sadi.  Shamshod  daraxti  doim  yashil,  sovuqqa 
chidamsiz  bo ‘lib,  ayrim  vaqtlarda  -20°,  -22  °S  gacha  sovuqqa 
chiday  oladi.  Qrimda  va  Ukrainaning janubida  hamda  Zakarpateda
sovuq  iqlimda  o ‘sayotgan  shakllari  bor.  U  tuproqning  unumdor- 
ligiga  va  havoning  namligiga  talabchan.  Sekin  o ‘sadi  va  uzoq  yil 
yashaydi.  T o‘nkasidan  hamda  parxish  yo‘li  bilan  ko‘payadi,  ildizi- 
dan bachkilaydi.
Y og‘ochi  qimmat  baholanadi,  uning  rangi  tiniq,  po‘sti  qalin, 
pishiq, qattiq bo‘lib, yaxshi yoriladi va  ishlash qulay.  Undan  cholg‘u 
asboblari  yasaladi,  to ‘qish  mashinalari  uchun  moki,  o ‘ymakorlik 
buyumlari  ishlanadi.  Shamshodni  butab,  har  xil  shakl  berish  oson. 
Shuning  uchun joylarni  ko‘kalamzorlashtirishda  muhim  ahamiyatga 
ega. 
0
‘zbekiston  sharoitida  havoning  quruqligidan  ancha  zararlan- 
moqda.  Shamshod  jonli  devor  yaratishda  juda  qo‘l  keladigan 
o‘simlik.
Y A PO N  N O R M U SH K I (YAPON  B ER E SK LE TI) 
EU O NY M US JA P O N IC A  L ,
Doim  yashil  tik  o ‘suvchi  buta  yoki  kichik  daraxt,  bo‘yi  5-8  m. 
M ay-iyunda  gullaydi.  Nisbatan  tez  o ‘sadi.  Yarim  soyalangan 
joylarda  kam  o ‘sishi  mumkin,  ammo  ochiq,  yorug
1
  joylarda  yaxshi 
o ‘sadi,  kasallik  va  zararkunandalar  bilan  kam  zararlanadi.  Sovuqqa 
chidamli  -   qisqa  vaqt  davomida  -18-20°  S  sovuqqa  chidaydi,  shu 
haroratda  novdalarining  uch  qismini  sovuq  uradi,  ammo  tez 
tiklanadi,  tuproq tanlamaydi,  nisbatan  quruq  va  yumshoq,  zich  loyli 
tuproqlarda  o ‘sishi  mumkin.  Qumoq,  yumshoq,  nam  tuproqlarda 
yaxshiroq o ‘sadi  va rivojlanadi.  Chang va gazga chidamli.  Uni  kesib 
har  xil  shakllar  hosil  qilish  mumkin.  Bordyurlar,  past  bo‘yli  jonli 
devorlami 
barpo 
etishda, 
parklar, 
skverlar 
va 
bog  larda 
foydalaniladi.  Turli  shakl  berish  mumkin.  Shakllar  yakka  va  kichik 
guruh  holida  ishlatiladi.  Ayrim  shakllar  bardyurlami  barpo  etishda 
ishlatiladi.


56-rasm.
  Yapon normushki.
Y A PO N  B E H IS I - C H A E N O M E L E S  JA P O N IC A
B o‘yi  3  m keladigan  buta o'sim ligi.  3-4 yoshdan aprelda gullay 
boshlaydi.  Sekin  o ‘sadi  sovuqqa  chidamli  buta.  Tuproq  boy  boMishi 
kerak, ochiq joy, quyoshli  maydonda yaxshi o ‘sadi.  Q urg‘oqchilikka 
chidamli.  Kam  sho‘rlangan tuproqda ham o ‘saveradi,  tutun  va gazga 
chidamli.  Kesish  y o ‘li  bilan  har  xil  shakl  hosil  qilish  mumkin. 
0 ‘simliklami  yozda gullash  davri  tamom  boMgandan  so‘ng  kesiladi. 
M aysazorda  yakka  turda,  guruh  holida,  jonli  devor  va  bardyur 
shaklida qoMlaniladi.  Respublikaning barcha  viloyatlarida  manzarali 
o ‘simhk  sifatida  ishlatilishi  mumkin,  kuchli  sho‘rlangan  tuproqlar 
bundan mustasno.
57-rasm.
  Yapon  behisining gullagan  davri.

Download 4,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   78




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish