А. Отакузиев, Н. П. Исмоилов, Ф. М. Мирзаев



Download 14,03 Mb.
Pdf ko'rish
bet43/198
Sana23.02.2022
Hajmi14,03 Mb.
#129746
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   198
Bog'liq
Noorganik materiallar kimyoviy texnologiyasi (A.Ismatov va b.)

Оловбардош материаллар. Юксак температурага бардош 
бера оладиган ма\сулотлар ва материалларнинг тури жуда 
куп. Шундай материал олинадиган хомашёнинг хили я н а ­
да купрокдир.
Саноат курилишида ишлатиладиган оловбардош мате­
риаллар хомашёнинг ф изик ва кимёвий табиатига, кимё- 
вий-минералогик таркибига хдмда тайёрлаш технология- 
сига караб асосан саккиз группага ажратилади: 1) крем- 
незёмли, 2) алюмосиликатли, 3) магнийли, 4) хромли, 
5) цирконийли, 6) углеродли, 7) оксидли ва 8) кисло- 
родсиз моддадан иборат материаллар. Хар бир группа
www.ziyouz.com kutubxonasi


композиция ташкил этувчи асосий минералларнинг узаро 
нисбатига караб типларга ажратилади. 1-группага — ди- 
насли ва кварцли тип, 2-группага — шамотли, юксак гли- 
нозёмли ва яримнордон тип, 3-группага — магнезитли, 
доломитли, форстеритли ва шпинелли тип, 4-гру-ппага — 
хромитли, хром-магнезитли ва магнезит-хромли тип, 5- 
группага — цирконийли ва цирконли тип, 6-группага — 
коксли ва графитли тип, 7-группага — оксидли ва 8-груп- 
пага — карборундли ва бошка типлар киради.
Ма\сулотлар тайёрлаш усули, шакли ва улчами, кури­
ниши, юкори температура \амда кислота таъсирига чи­
дамлилиги ва бошка хусусиятларига караб группа ва тур­
ларга ажратилади.
Оловбардош ма\сулотлар шакллаш усулига кура, ш л и ­
кер ёки эритмадан куйилган, пластик формовка ки л и н ­
ган, яримкурук прессланган, 
КУРУК 
кукунсимон массадан 
пресслар ёрдамида жипслаштирилган, 
tof
жинси ва куй- 
ма блоклардан арралаб ясалган турларга ажралади. Термик 
иш лов берилиш и ж и \а тд ан улар куйдирилган (шамот 
ришт) ва эритиб куйилган (кварцли блок) ма\сулотлар- 
га, синдириб курганда юзасининг структурасига караб 
майда толали ва йирик толали тузилишдаги буюмларга 
ажратилади. Куйиш жараёнида майда заррачаларнинг бир- 
бирига ёпишиш даражасига караб, ма\сулотнинг танаси 
тош котган ёки ковакли булиши мумкин. Танаси тош кот- 
ган гишт муста\кам, синдирилган юзаси ялтирок чига- 
ноксимон булади, очик ва туташган говакли булмайди. 
Танаси ковакли гишт ялтирамайди, юзаси хира, бузранг 
ва бирмунча говак булади.
Оловбардош м атериаллар ш акли ва улчамига Кура 
«тугри» ва «кийик» нормал гиштлар \ам д а оддий, мурак­
каб, ута мураккаб ва йирик блок шаклдор буюмларга, тем- 
пературага чидамлилиги жи\атидан утга чидамли (1580— 
1770 °С), юкори температурага чидамли (1770—2000 °С) 
ва жуда юксак температурага чидамли (2000 °С дан юкори) 
турларга ажратилади.
Оловбардош дастлабки сунъий ма\сулот алю м осили­
катли ва кремнезёмли гиштдан иборат. Бундай гишт ку- 
йиш учун созтупрокни куйдириб \о с и л килинган олов­
бардош лой, яъни шамот билан кум жуда кул келди. Т ар­
кибида алюминий оксиди куп булган куйдирилмаган гилга
www.ziyouz.com kutubxonasi


куйдирилган каолин ёки шамот аралаштириб кррилган 
лойдан куйилган гиштни махсус печда 1350—1500 °С да 
пишириш йули билан яримнордон, шамотли ва юксак 
глиноземли гиштлар олиш мумкин. Кум суюк,охдкда крри- 
либ, шу цоришмадан куйилган ришт пиширилса, динас 
ёки кварцли гиштхрсил булади. Бундай риштларни куйиш 
осон ва арзонга тушади, 1580—1750 °С га бемалол чидай- 
ди. Улар сувда зангламайди, кислотада эримайди (6-жад- 
вал), бир неча йилгача уз хусусиятларини йукотмайди.
Оловбардош алю м осиликат гиштларнинг хоссалари 
масса таркибига кирувчи алюминий (III) оксиднинг мик- 
дорига боглик,- Таркибидаги оксид микдори ортган сари 
гишт курсаткичларининг \а м ортиши 6-жадвалдан яккол 
куриниб турибди.
Огир саноатнинг илдам ривожи металларнинг янги, 
муста^кам турини яратишни такозо этади, бу эса уз нав­
батида, ута чидамли, хумдонбоп материалларни топиш 
заруриятини турдирди. Давр талаби билан МДХ,, Австрия, 
АКДЛ, Чехословакия, Англия ва Япония олим ва мутахас- 
сислари \ам корликда утга чидамли янги мах,сулотлар— 
магнезитли, хромитли ва цирконийли гишт ва блоклар 
Куйиш усулини ишлаб чикдилар. Шу усулда магнезит, д о ­
ломит, форстерит, шпинель, хромит ва сунъий бирикма-
6-жадвал
А лю м осиликат 
гиштларининг 
оловбардош ли к ку р сатки чл ар н

Download 14,03 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   198




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish