A ochik kon ishlari

TESTLАR
1. Xar xil tog jinslarini kazib olishda va turli-tuman kazilmalar, shukurliklarni kovlash maksadida yer ustida turib olib boriladigan ishlar yigindisiga … deb aytiladi.
a) ochik kon ishlari;
b) kazish texnologiyasi;
v) ishlab chikarish texnologiyasi;
g) ochik kon ishlari texnologiyasi;
d) yer osti kon ishlari.
2. Texnik vositalarning kuvvatini xisobga olgan, fundamental bilimlar konuniyatlariga asoslangan usullar bilan kazib olinadigan va mexanizatsiyalashtirilgan kabul asosida tashkil etilgan, bir-biri bilan alokador kon ishlari jarayonlari yigindisiga konlarni … deb aytiladi.
a) kazish texnologiyasi;
b) ochish texnologiyasi;
v) ishlab chikarish texnologiyasi;
g) ochish tizimi;
d) kazish tizimi.
3. Foydali kazilmalarni ochik usulda kazib olish texnologiyasi ikkita aspektni uz ichiga oladi:
a) ishlab chikarish jarayonlari texnologiyasi va ochik kon ishlari texnologiyasi;
b) kazib olish texnologiyasi va tachish texnologiyasi;
v) kon laximlari kompleksi sifatida karьer muxiti va vakti buyicha konni kazib olish kurilichi va rivojlanichi;
g) tachish va jinslarni garamlash;
d) ochik kon ishlari asosiy jarayonlari va ishlab chikarish jarayonlari.
4. Kazish tizimi deb … aytiladi.
a) karьer maydoni shegarasida yoki uning uchastkasida tartibli va ketma-ket bajariladigan ochik kon ishlariga;
b) xar xil tog jinslarini kazib olishda va turli-tuman kazilmalar, shukurliklarni kovlash maksadida yer ostida turib olib boriladigan ishlar yigindisiga;
v) texnik vositalarning kuvvatini xisobga olgan, fundamental bilimlar konuniyatlariga asoslangan usullar bilan kazib olinadigan va mexanizatsiyalashtirilgan kabul asosida tashkil etilgan, bir-biri bilan alokador kon ishlari jarayonlari yigindisiga;
g) bir vaktda karьer ichida kazish ishlari olib borilayotgan pogonalar yigindisiga;
d) maʼlum karalayotgan davrda karьerning ishchi gorizontlarini va kon massasini karьer ichida yoki yer yuzida mos ravishda kayta yuklash va kabul kilish punktlarini uzaro boglikligini yuk transport xarakatini taʼminlovchi barchaochuvchi kon laximlari majmuiga.
5. Uzok vakt ishlatiladigan kon laximlariga (xandak va yer osti laximlari), koplovchi jinslarni tachishga, foydali kazilma boyliklarini yerning ustki kismida joylashgan kabul kilish punktlariga yetkazishga, yerning ustki kismidan ishlab turgan gorizontga materiallarni, asbob-uskunalarni va odamlarni tachib keltirishni taʼminlab turuvchi yangi yerning ustki kismidan karьer va zaboyning ishlab turgan joyigacha transportning kelichini taʼminlashiga … deb aytiladi.
a) konni ochish tizimi;
b) kazish tizimi;
v) ishlab chikarish texnologiyasi;
g) ochik kon ishlari texnologiyasi;
d) ochik kon ishlari.

6. Tog jinslari kelib chikichiga kura ... tog jinslariga bulinadi.

a) shukindi, magmatik va metamorfik;
b) magmatik va metamorfik;
v) shukindi va magmatik;
g) tub joyli,metamorfik va magmatik;
d) tub joyli, nanoslar va magmatik.
7. Ochik usulda kazib olishda barcha tog jinslari umumiy xolda kuyidagi guruxlarga bulinadi:
a) koyali va yarim koyali tog jinslariga (ularning tabiiy xolatida); buzilgan tog jinslari (birinchi guruxdagi tog jinslarining tabiiy yoki biror kush taʼsiri natijasida uzgargan xolatda); mustaxkam, yumshok (boglanuvchan) va sochiluvchan tog jinslari;
b) koyali va yarim koyali tog jinslariga (ularning tabiiy xolatida); buzilgan tog jinslari (birinchi guruxdagi tog jinslarining tabiiy yoki biror kush taʼsiri natijasida uzgargan xolatda);
v) buzilgan tog jinslari (birinchi guruxdagi tog jinslarining tabiiy yoki biror kush taʼsiri natijasida uzgargan xolatda); mustaxkam, yumshok (boglanuvchan) va sochiluvchan tog jinslari;
g) mustaxkam, yumshok (boglanuvchan) va sochiluvchan tog jinslari;
d) mustaxkam, yumshok (boglanuvchan) tog jinslari; kattik tog jinslari.
8. Buzilgan (birinchi guruxdagi tog jinslarining tabiiy yoki biror kush taʼsiri natijasida uzgargan xolatda) tog jinslari bogliklik darajasi buyicha neshta kategoriyaga bulinadi:
a) 3 ta kategoriyaga;
b) 5 ta kategoriyaga;
v) 2 ta kategoriyaga;
g) 6 ta kategoriyaga;
d) 7 ta kategoriyaga.
9. Buzilgan (birinchi guruxdagi tog jinslarining tabiiy yoki biror kush taʼsiri natijasida uzgargan xolatda) tog jinslari bulakligi buyicha neshta kategoriyaga bulinadi:
a) 4 ta kategoriyaga;
b) 5 ta kategoriyaga;
v) 3 ta kategoriyaga;
g) 6 ta kategoriyaga;
d) 2 ta kategoriyaga.
10. Foydali kazilmalar kuyidagilarga ajratiladi:
a) metall, nometall, yonuvchi va kurilish tog jinslariga;
b) metall, nometall va kurilichi tog jinslariga;
v) kurilish tog jinslari va yonuvchi tog jinslariga;
g) metall, nometall va yonuvchi tog jinslariga;
d) metall va nometall tog jinslariga.
11. Foydalanishga yarokliligini va iktisodiy samaradorligini aniklovchi xususiyatlar majmuiga … deyiladi.
a) foydali kazilma sifati;
b) foydali kursatkishlar;
v) zararli kursatkishlar;
g) aralashuv;
d) koplovchi tog jinslari sifati.
12. Yukolish (poteri) deb … aytiladi:
a) konditsion foydali kazilmalarning yer kaʼrida kolib va koplovchi jins tarkibiga kuchilib ketichi, yuklash va tachish okibatida xamda boshka xollarda xajmning kamayichiga;
b) kon ishlarini olib borish jarayonida koplovchi jinslarning va konditsiya talabiga javob bermaydigan foydali kazilmalar turlarining konditsiya talabiga javob beruvchi foydali kazilmaga;
v) foydalanishga yarokliligini va iktisodiy samaradorligini aniklovchi xususiyatlar majmuiga;
g) karьer maydoni shegarasida yoki uning uchastkasida tartibli va ketma-ket bajariladigan ochik kon ishlariga;
d) xar xil tog jinslarini kazib olishda va turli-tuman kazilmalar, shukurliklarni kovlash maksadida yer ostida turib olib boriladigan ishlar yigindisiga.
13. Аralashuv (razubojivanie) deb … aytiladi.
a) kon ishlarini olib borish jarayonida koplovchi jinslarning va konditsiya talabiga javob bermaydigan foydali kazilmalar turlarining konditsiya talabiga javob beruvchi foydali kazilmaga;
b) konditsion foydali kazilmalarning yer kaʼrida kolib va koplovchi jins tarkibiga kuchilib ketichi, yuklash va tachish okibatida xamda boshka xollarda xajmning kamayichiga;
v) foydalanishga yarokliligini va iktisodiy samaradorligini aniklovchi xususiyatlar majmuiga;
g) karьer maydoni shegarasida yoki uning uchastkasida tartibli va ketma-ket bajariladigan ochik kon ishlariga;
d) xar xil tog jinslarini kazib olishda va turli-tuman kazilmalar, shukurliklarni kovlash maksadida yer ostida turib olib boriladigan ishlar yigindisiga.
14. Konlar shakliga karab kuyidagilarga bulinadi:
a) katlamsimon uyumlar va katlamlar; murakkab shaklli uyumlar; tektonik buzilgan katlamlar tizimi;
b) ustki turdagi konlar; shukur turdagi konlar; togli turdagi konlar; balan-shukur turdagi konlar;
v) murakkab shaklli uyumlar; tektonik buzilgan katlamlar tizimi;
g) katlamsimon uyumlar va katlamlar;
d) murakkab shaklli uyumlar; katlamsimon uyumlar va katlamlar.
15. Uyumlarni yer ustiga nisbatan joylachichiga karab konlar kuyidagilarga ajratiladi:
a) ustki turdagi konlar; shukur turdagi konlar; togli turdagi konlar; balan-shukur turdagi konlar;
b) katlamsimon uyumlar va katlamlar; murakkab shaklli uyumlar; tektonik buzilgan katlamlar tizimi;
v) murakkab shaklli uyumlar; tektonik buzilgan katlamlar tizimi;
g) katlamsimon uyumlar va katlamlar;
d) murakkab shaklli uyumlar; katlamsimon uyumlar va katlamlar.
16. Uyumlarning sifat taksimoti va tuzilichi strukturasi buyicha konlar kuyidagilarga bulinadi:
a) bir komponentli – bir tuzilishli va sifat kursatkishlari bir xilda taksimlangan oddiy uyumlar; uyumlarning planda va shukurlikda joylachichi buyicha tur va navlari bir xilda taksimlanmagan kup komponentli va kup navli murakkab strukturali uyumlarga;
b) ustki turdagi konlar; shukur turdagi konlar; togli turdagi konlar; baland-shukur turdagi konlar;
v) katlamsimon uyumlar va katlamlar; murakkab shaklli uyumlar; tektonik buzilgan katlamlar tizimi;
g) murakkab shaklli uyumlar; tektonik buzilgan katlamlar tizimi;
d) katlamsimon uyumlar va katlamlar.

17. Yerning ustki kismida ochik kon ishlari olib borilichi natijasida xosil bulgan shukurliklar yigindisiga … deb aytiladi.

a) karьer;
b) kirkim;
v) chaxta;
g) pogona;
d) ishchi maydon.
18. Kumir sanoatida va sochilma konlarni ochik usul bilan kazib olishda karьerni … deb ataladi.
a) kirkim;
b) pogona;
v) ishchi maydon;
g) chaxta;
d) berma.
19. Pogona deb … aytiladi:
a) aloxida kazish, yuklash va tachish vositalariga ega bulgan (taʼminlangan) va pogona shaklidagi ishchi yuzaga ega bulgan tog jinsi katlamining bir kismiga;
b) yerning ustki kismida ochik kon ishlari olib borilichi natijasida xosil bulgan shukurliklar yigindisiga;
v) yopik katlamlarni kazib olishda, foydali kazilmani kazib olgandan sung karьerda xosil bulgan maydonga;
g) ochik kon ishlari natijasida kazib olingan va keraksiz bulgan tog jinslari va nokonditsion foydali kazilma tuplanadigan joyga;
d) xar xil tog jinslarini kazib olishda va turli-tuman kazilmalar, shukurliklarni kovlash maksadida yer ostida turib olib boriladigan ishlar yigindisiga.
20. Pogonacha (podustup) deb … aytiladi.
a) aloxida kazish vositalari bilan kazib olinadigan, lekin barcha pogonalar uchun umumiy bulgan transport vositalari bilan xizmat kursatiladigan pogonaning balandligi buyicha kismiga;
b) aloxida kazish, yuklash va tachish vositalariga ega bulgan (taʼminlangan) va pogona shaklidagi ishchi yuzaga ega bulgan tog jinsi katlamining bir kismiga;
v) yerning ustki kismida ochik kon ishlari olib borilichi natijasida xosil bulgan shukurliklar yigindisiga;
g) yopik katlamlarni kazib olishda, foydali kazilmani kazib olgandan sung karьerda xosil bulgan maydonga;
d) ochik kon ishlari natijasida kazib olingan va keraksiz bulgan tog jinslari va nokonditsion foydali kazilma tuplanadigan joyga.
21. Pogonaning kazib olingan tomoni buyicha burchak ostida shegaralovchi kiyalik … deyiladi.
a) pogona kiyaligi;
b) ustki brovka;
v) ostki brovka;
g) ustki maydoncha;
d) ostki maydoncha.
22. Pogona kiyaligini uning ostki va ustki maydonchalari bilan kesishgan chizigiga mos ravishda deyiladi.
a) ustki va ostki brovkalar;
b) ustki va ostki maydonchlar;
v) transport va ximoyalovchi maydon;
g) ishchi maydon;
d) ish olib borilmaydigan maydon.
23. Ish olib boriladigan pogonani uning balandligi buyichashegaralovchi gorizontal yuzaga … deyiladi.
a) ustki va ostki maydonchlar;
b) ustki va ostki brovkalar;
v) transport va ximoyalovchi maydon;
g) ishchi maydon;
d) ish olib borilmaydigan maydon.
24. Ishchi maydon deb .. aytiladi.
a) kazib olish uchun muljallangan jixozlar (burgulash dastgoxlari, ekskavatorlar, transport vositalari va b.) joylashgan maydon;
b) ish olib boriladigan pogonani uning balandligi buyichashegaralovchi gorizontal yuza;
v) pogona kiyaligini uning ostki va ustki maydonchalari bilan kesishgan chizigi;
g) pogonaning kazib olingan tomoni buyicha burchak ostida shegaralovchi kiyalik;
d) aloxida kazish, yuklash va tachish vositalariga ega bulgan (taʼminlangan) va pogona shaklidagi ishchi yuzaga ega bulgan tog jinsi katlamining bir kismi.
25. Yukori pogonananing yukori brovkasini kuyi pogonaning kuyi brovkasi bilan boglovchichiziklar orasidagi burchak … deyiladi.
a) bortning kiyalik burchagi;
b) pogonaning kiyalik burchagi;
v) ish olib boriladigan bortning kiyalik burchagi;
g) ish olib borilmaydigan bortning kiyalik burchagi;
d) ish olib boriladigan pogonaning kiyalik burchagi.
26. Transport maydonchalari -
a) karьerdagi ishchi maydonlarni yuza bilan boglovchi transport yullari joylachichiuchun xizmat kiladi;
b) yopik katlamlarni kazib olishda, foydali kazilmani kazib olgandan sung karьerda xosil bulgan maydon.
v) bort turgunligini ochirish va shamol taʼsirida pogonalarning yemirilichi natijasida upirib tuchadigan tog jinslari bulaklarini ushlab kolish uchun xizmat kiladi;
g) yukori pogonananing yukori brovkasini kuyi pogonaning kuyi brovkasi bilan boglovchichiziklar orasidagi burchak;
d) pogona kiyaligini uning ostki va ustki maydonchalari bilan kesishgan chizigi;
27. Ximoyalovchi maydon –
a) bort turgunligini ochirish va shamol taʼsirida pogonalarning yemirilichi natijasida upirib tuchadigan tog jinslari bulaklarini ushlab kolish uchun xizmat kiladi;
b) karьerdagi ishchi maydonlarni yuza bilan boglovchi transport yullari joylachichiuchun xizmat kiladi;
v) yopik katlamlarni kazib olishda, foydali kazilmani kazib olgandan sung karьerda xosil bulgan maydon.
g) yukori pogonananing yukori brovkasini kuyi pogonaning kuyi brovkasi bilan boglovchichiziklar orasidagi burchak;
d) pogona kiyaligini uning ostki va ustki maydonchalari bilan kesishgan chizigi;
28. Yotik katlamlarni kazib olishda, foydali kazilmani kazib olingandan sung karьerda xosil bulgan maydon … deyiladi.
a) kazib olingan maydon;
b) ishchi maydon;
v) transport maydonchasi;
g) ximoyalovchi maydon;
d) ish olib borilmaydigan maydon.
29. Ochik kon ishlari natijasida kazib olingan va keraksiz bulgan tog jinslari va nokonditsion foydali kazilma boyliklari tuplanadigan joyga … deb aytiladi.
a) agdarma;
b) karьer maydoni;
v) ishlash zonasi;
g) karьer kon ishlari fronti;
d) zaboy.
30. Bir vaktda karьer ichida kazish ishlari olib borilayotgan pogonalar yigindisiga karьerning … deyiladi.
a) ishlash zonasi;
b) karьer maydoni;
v) zaboyi;
g) oxirgi shukurligi;
d) kursatkishlari.
31. Karьerning bosh parametrlari:
a) oxirgi shukurlik; karьer osti ulchamlari; karьer bortining kiyalik burshaklari; karьer shegarasidagi butun kon massasi xajmi; foydali kazilmalarning karьer shegarasidagi zaxiralari;
b) oxirgi shukurlik; karьer osti ulchamlari; karьer bortining kiyalik burshaklari; karьer shegarasidagi butun kon massasi xajmi;
v) karьer osti ulchamlari; pogona balandligi; pogona kiyaligi;
g) karьer shegarasidagi butun kon massasi xajmi; pogona balandligi; ishchi maydon kengligi;
d) karьer bortining kiyalik burchagi; pogona kiyaligi; karьer osti ulchamlari.
32. Ochik kon ishlarining asosiy boskishlari:
a) karьerning kon kapital ishlari olib borilichi muljallangan kismini tayyorlash; koni kuritish va yer yuzasidan kelichi mumkin bulgan suvlardan tusish; kon-kapital ishlari; koni kazib olish ishlari; rekulьtivatsiya ishlari;
b) tog jinslarini kazib olishga tayyorlash; tog jinslarini kazish-yuklash; kon massasini tachish; koplovchi tog jinslaridan agdarma xosil kilish; foydali kazilmalarni boyitish;
v) kon kapital ishlari; tog jinslarini kazib olishga tayyorlash; tog jinslarini kazish-yuklash; tog jinslarini tachish;
g) karьerning kon kapital ishlari olib borilichi muljallangan kismini tayyorlash; koni kuritish va yer yuzasidan kelichi mumkin bulgan suvlardan tusish;
d) tog jinslarini kazish-yuklash; tog jinslarini tachish; koplovchi tog jinslaridan agdarma xosil kilish; foydali kazilmalarni boyitish.
33. Kuritishning kanday turlari mavjud?
a) karьer maydonining yuza kismini kuritish; konni yer osti suvlaridan ximoyalash; konni dastlabki kuritish; konni joriy kuritish;
b) nanoslarni kuritish; karьer maydonining yuza kismini kuritish; koni yer osti suvlaridan ximoyalash;
v) konni dastlabki kuritish; konni joriy kuritish;
g) karьer maydonining yuza kismini kuritish; koni yer osti suvlaridan ximoyalash;
d) konni yer osti suvlaridan ximoyalash; konni dastlabki kuritish; konni joriy kuritish.
34. Konni ochish –
a) karьer kurilichi davrida transport vositalarining foydali kazilmagacha yetib borichini taʼminlashdir;
b) kapital xamda kirkuvchitransheyalar utishdan iborat;
v) foydali kazilmani yoki koplovchi jinsini kazib olish uchun ish frontini yaratishdan iborat;
g) xududdagi tabiiy sharoitni saklash, buzilgan maydonlarni xalk xujaligi extiyojlariga yarokli xolga keltirish;
d) belgilangan xajmda, talab etilgan sifat bilan va minimal yukotishda kazib olish va tachish ishlari.
35. Kapital transheya –
a) ishchi gorizontni ochish uchun xizmat kiluvchi ochik kiya kon laxim bulib, transport vositalarini yer yuzasidan kongacha yetib borichini taʼminlaydi;
b) gorizontal kiya kon laximi bulib, foydali kazilmani yoki koplovchi tog jinsini kazib olish ushu nish frontini yaratib beradi;
v) yotik katlamlarni kazib olishda, foydali kazilmani kazib olingandan sung karьerda xosil bulgan maydon
g) bort turgunligini ochirish va shamol taʼsirida pogonalarning yemirilichi natijasida upirib tuchadigan tog jinslari bulaklarini ushlab kolish uchun xizmat kiladi;
d) karьerdagi ishchi maydonlarni yuza bilan boglovchi transport yullari joylachichiuchun xizmat kiladi.