A niyazova. Ekologiya va tabiatni muhofaza qilish fanidan ma

Cheklangan chiqindi kontsentratsiyasi (PDK)  
Zararli moddaning cheklangan chiqindi konsentratsiyasi deb-uning havodagi shunday 
miqdoriga aytiladiki, har kuni uzoq muddatda ta`sir ko`rsatganda odamda patalogik o`zgarishlar 
yoki kasallik paydo bo`lmasin. 
Aholi mintaqasi uchun havodagi cheklangan chiqindi konsentratsiyasining maksimal bir metrlik 
va sutkalik o`rtacha qiymatlari aniqlanadi. Ishlab chiqarish binolaridagi havo uchun Ch.Ch.K.lari 
ishlatiladi. 
 
Ammo, kimyo sanoatining tez rivojlanishi natijasida barcha moddalar uchun cheklangan 
chiqindi kontsentratsiyasi aniqlanishga ulgurilmaydi. 1977 yildan boshlab sog’likni saqlash 
Vazirligining taklifiga asosan yangi qo`llaniladigan moddalar uchun Taxminiy Xavfsiz Ta`sir 
Darajasi (O.B.U.V.-orentir,bezopasnosti uroven’ vozdeystvii) aniqlanadi. Bularning ro`yxatini 
sog’liqni saqlash Vazirligi davriy ravishda joylarga etkazib kelgan. Ularning amal qilish muddati 
2 yil.  
 
M: diyatilamin-3 mg / m
3-
OBUV  
 
 Palibutillitilakrilat-10 mg / m
3-
OBUV  

---

 
 Dixlormetilbuten-2 mg / m
3-
OBUV  
 
Hozirgi kunda 1000 ziyod moddalar uchun cheklangan chiqindilar konsentratsiyasi 
aniqlangan.  
 
Inson organizmiga ta`sir darajasi jihatidan zararli moddalar 4 sinfga bo`linadi. 
1.  -favqulodda xavfli moddalar. 
2.  -yuqori xavfli 
3.  -o`rtacha xavfli  
4.  -kam xavfli. 
Odatda kimyoviy ishlab chiqarishning zonasidagi havo tarkibida turli tuman zararli 
ingredirentlar bo`ladi. Agar ular organizmning biror organlari sistemasiga ta`sir qilsa, masalan 
uglevodlar aralashmasi narkotik ta`sirining summar ta`siri quyidagicha bo`lishi kerak. 
1
.....
2
2
1
1
£
+
+
+
n
n
ПДК
С
ПДК
С
ПДК
С
, 
S
1 
S
2
... S
n 
aralashma tarkibidagi har bir uglevodorot konsentratsiyasi P.D.K
1 
P.D.K
2 
va 
P.D.K
n 
ularning mos cheklangan chiqindilar kontsentratsiyasi. Agar havodagi ingridirentlar bir-
biri bilan qo`shilib ta`sir darajasini oshirib yuborsa-sinergizm, agar kamaytirib yuborsa 
antogonizm (antisinergizm) ta`sir deyiladi. 
Sinergizmga misol: [SO
2 
Sl
2
] [CO NO]