A navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti

Qⁿ_mq= (Q_k+ Q_l) –[ Qⁿ_mq *(1- K_t)]- (Q_ok+ Q_h)+ Q_ob+Q_ht - Q_o’ =Q_{yomm, (3.1.)}
Yoshlarni kasbga yo’naltirishda ular hohish-niyatlari bilan bir qatorda mehnat bozori va ish bilan bandlikdagi haqiqiy ahvolni to’la hisobga olish juda muhimdir.Chunki bozor iqtisodiyoti sharoitlarida raqobatning keskinlashishi qator korxonlarning bankrotlikka uchrashi yoki ishlab chiqarishni qisqartirishga olib kelmoqda.Buning oqibatida ularda ish bilan band bo’lgan ishchi-xizmatchilar qisqartirilmoqda yoki to’liq bo’lmagan ish haftasida ishlashga o’tkazilyapti, majburiy, ish haqi to’lanmaydigan ta’tillarga chiqarib yuborilmoqda. Ayni paytda yoshlarning anchagina qismida ayrim ixtisosliklarning nufuzli, mehnat bozorida talab kattaligi to’g’risidagi soxta tasavvurlari kuchligiligicha qolmoqda. Mazkur omillarni hisobga olmaslik yoshlarni kasbga yo’naltirish sohasida amalga oshirilayotgan barcha tadbirlar samarasini keskin kamaytirib yubormoqda.

Yuqoridagilarni xulosa qilgan holda Samarqand viloyatida yoshlarni kasbga yo’naltirish ishlarini tubdan takomillashtirish zarurligini alohida ta’kidlamoqchimiz. Eng avvalo zamonaviy axborot texnologiyalari, mintaqaviy infratuzilmalar doimiy monitoringiga asoslangan axborot tizimini yaratish kerak. Mazkur tizim mavjud yoshlarni ish o’rnilari (doimiy va vaqtinchalik), mehnat bozorining ahvoli, yoshlar uchun kafolatli ish joylari, kasblarga, shu jumladan qo’shimcha hunarlarga o’qitish kurslari, shaxsiy tadbirkorlik faoliyatini boshlash imkoniyatlari va boshqa zarur, tezkor axborot bilan muttasil ta’minlab borishi darkor.

Yoshlarning mintaqaviy mehnat bozori samarali faoliyat olib boishidan birgina ish beruvchilar, bu yerdan o’zlari uchun munosib ish o’rni topishga harakat qilayotgan yigit-qizlargina emas mahalliy hokimiyat va mehnat organlari, boshqa manfaatdor tashkilotlar, jamoat birlashmalari ham manfaatdorlar.

Shuni hisobga olgan holda, fikrimizcha, “2006-2010 yillarda kasb-hunar kollejlari va akademik liseylar bitiruvchilarini ish bilan ta’minlash xududiy dasturi” doirasida viloyat tuman va shaharlari hokimliklari, ta’lim muassasalari, ish bilan bandlikka ko’maklashuvchi markazlar, Savdo-sanoat palatasining xududiy bo’limlari, fermer xo’jaliklari uyushmalari, kasaba uyushmalari qo’mitalari, “Kamolot” ijtimoiy harakati xududiy tashkilotlari, ish beruvchilar o’rtasida ijtimoiy hamkorlik shartnomasi imzolash hamda uning ijrosini ta’minlash yuzasidan ta’sirchan choralar ko’rish kerak.

Yoshlarni kasbga yo’naltirish tizimida ularda tadbirkorlik tashabbusini shakllantirish va rivojlantirishga qaratilgan maxsus o’quv dasturlari ishlab chiqilishi va izchillik bilan amaliyotga joriy etilishi juda muhimdir. Hozir mahalliy mehnat organlari, ish bilan bandlikka ko’maklashuvchi markazlar asosan mehnat yarmarakalari orqali yoshlarni mavjud ish o’rnilaridan xabardor qilish bilan chegaralanmoqdalar.

Yoshlarni kasbga yo’naltirishda ularga mehnat bozoridagi ish kuchiga haqiqiy talabni qunt bilan tushuntirish talab etiladi. Hozir esa talaba yoshlarda, ayniqsa umumta’lim maktablari o’quvchilari o’rtasida huquqshunoslik, moliya-iqtisodiyot, ijodiy faoliyat bilan bog’liq (adib, jurnalist, rassom, dizaynchi va hokazolar) ixtisosliklar nafaqat jamiyatda o’ta nufuzligi, ayni vaqtda mehnat bozorida ularga talab kattaligi to’g’risidagi noto’g’ri tasavvurlar keyinchalik ularning mehnat faoliyatiga kirishishda tanglik holatigacha olib borishi mumkin.

Hozirgi vaqtda ham yoshlarni kasbga yo’naltirish ishlari asosan ta’lim muassasalari tomonidan eski qolipda olib borilishi sababli, mustaqil mehnat faoliyatini boshlayotganlar aksariyat hollarda ota-onalari, o’qituvchilari va tanish-bilishlari maslahatlari bo’yicha qaror qabul qilmoqdalar. Bozor iqtisodiyoti munosabatlarining tobora rivojlanayotganligi birgina viloyat, tuman va shaharlar miqyosida emas, balki har bir ta’lim muassasada ilmiy asoslangan kasbiy maslahatlar hamda kasbiy saralash xizmatlarini yo’lga qo’yishni taqozo etadi.