|
Silindrik tishli g ‘ildiraklarni shartli tasvirlash.
8.29-rasm, to‘g ‘ri
va qiyshiq tishli silindrik tishli uzatmaning yaqqol tasviri berilgan. 8.29-
rasm,
b
da ikki silindrik tishli g ‘ildirak ilashmasining ko‘rgazmali tasviri
va uning ishchi chizmasi ko‘rsatilgan. Bosh ko‘rinishdagi qirqimda tishlar
shartli ravishda qirqilmasdan ko‘rsatiladi. Chizmada tishli g ‘ildiraklar,
odatda, shartli tasvirlanadi. Bunda uchta aylana chiziladi:
tish cho 'qqilari
aylanasi, о ‘yiqlar aylanasi va boshlang ‘ich aylanalar.
Cho‘qqilari aylanasi
da
tishlarning tashqi qiyofasi orqali o‘tadi. Uni
chizmada asosiy tutash yo‘g ‘on chiziq bilan chiziladi. 0 ‘yiqlar aylanasi
dj
chizmada ingichka tutash chiziq bilan chiziladi. Diametri
d
bo‘lgan
boshlang‘ich aylana ingichka shtrix-punktir chiziq bilan chiziladi.
Tishli ilashmalarda boshlang‘ich aylanalar o‘zaro urinma boTishi,
bir g ‘ildirakning chiziqlar aylanasi bilan ikkinchi g ‘ildirakning o ‘yiqlari
aylanasi orasida esa radikal zazor boTishi lozim.
Bunda GOST qoidasiga asosan, silindrik g ‘ildiraklar tishlarining
ilashish joyida, g ‘ildiraklardan birining, ko‘pincha, yetaklovchining tishi
ikkinchi g ‘ildirak tishining oldida tasvirlanadi.
Chapdan ko'rinishida cho‘qqilar aylanasi va yuzalari yasovchilari bir-
biri bilan kesishadigan joyigacha va shuningdek, tutashish zonasida ham
asosiy yo‘g‘on tutash chiziqlar bilan chiziladi. Tishli g ‘ildirak ilashmalari
chizmasida tishlarning yo‘nalishini ilashmadagi bitta elementida (yo tishli
g‘ildirakda, yoki shestemyada) ko‘rsatiladi.
8.29-rasm
Nam unali chizma.
Grafik vazifa sharti: silindrik tishli uzatmaning
ishchi chizmasi bajarilsin
(8.30-rasm).
Silindrik tishli uzatma aylanma harakatni bir valdan boshqa valga
uzatib berishda foydalaniladi. Harakatni beruvchi val -
yetakchi val,
harakatni oluvchi val
-yetaklanuvchi val
deyiladi. Uzatmaning tishlar soni
kam b o ig an tishli gildiragi -
shesternya,
tishlar soni ko‘p boigani esa
g ‘ildirak
deyiladi. Uzatma tishli gildiragining tishlari soni bir xil boiganda
yetaklovchi val -
shesternya,
yetaklanuvchi val -
g ‘ildirak
deyiladi.
Shesternya va gildirak elementlarini belgilashda shesternya parametrlari
indeksiga 1, gildirak parametrlari indeksiga 2 raqamlari qo‘yiladi.
201
Quyida silindrik tishli uzatmaning ish chizmasini chizish bosqichlari
ko‘rsatilgan.
Boshlang‘ich m a’lumotlar qabul qilingani bo‘yicha modul
m=4
mm,
shesternya tishlari soni
z =
20, g‘ildirak tishlari soni
z =
40, tishli
g ‘ildirakning eni
b
=24 mm, val uchun teshik diametri: shesternyada
DB =
25 mm, g‘ildirakda
D =
30 mm.
Tishli g ‘ildirakningboshqaparametrlari quyidagi formulalar vositasida
aniqlanadi.
1. Bo‘luvchi aylana diametri:
d ~ m
*z/ =4x20=80 mm;
d = m
*z,=4*40=160 mm.
2. Tish balandligi:
h - h +h
,=2,25
*m
=4+5=9 mm;
h - tish kallagi
(h
=m=4),
h - tish
oyog‘i (hj=
1,25*w =1,25x4=5).
3. Tish cho'qqilari va tish botiqlari aylanalari diametrlari:
J a;=rf;+2*/w=80+2*4=88 mm;
da2=d2+2*m
=160+2*4=168 mm;
df]- d - 2 ,5
х/и=80-2,5*4=70 mm; ^ = ^ - 2 , 5*m=160-2,5*4=150 mm.
4. G ‘ildirak gupchagining tashqi diametri:
DC77= l,6*D a/=l,6*25=40 mm; £>^,=1,6*1)^= 1,6*30=48 mm.
5. Gupchak uzunligi:
ZCTJ=1,5*Z)B =1,5*25=38 mm; £
= 1,5*Z>S =1,5*30=45 mm.
6. Tishli g ‘ildiraklar o‘q chiziqlari orasidagi masofa:
aw=0,5(d1 + d j
=0,5(80+160)=120 mm.
7. Tishli g‘ildirak chambaragining qalinligi:
<5;=2,5m=2,5*4=10 mm;
disk qalinligi:
<5,=3m=3*4=12 mm.
Barcha zaruriy o ‘lchamlar aniqlangandan so‘ng uzatmaning ish
chizmasi shartli ravishda belgilangan 4 ta bosqichda bajariladi.
1-bosqich.
Avval o ‘q chiziqlari chiziladi. 0 ‘q chiziqlari orasidagi
aw
masofa belgilanadi. Keyin boshlang‘ich aylanalar
(d] va d,),
tishlar
cho'qqilari aylanalari
(daI va d^)
va tishlar botiqlari a y la n a la ri^
va dp)
chiziladi (8.30-rasm,
a).
2-bosqich.
B og ‘lovchi chiziqlar orqali g ‘ildirakning frontal
proyeksiyasida tish chegaralari aniqlanadi (8.30-rasm ,
b).
Tish
g‘ildiragining eni chiziladi (6=24 mm). Tishli g‘ildirak chambaragining
qalinligi chiziladi (<^=10 mm). So‘ngra disk qalinligi chiziladi (<5,=12
mm). Frontal proyeksiyada g'ildirak gupchagining tashqi diametrlari
aylanalari chiziladi
Ф СТ1—
40 mm;
D CT
=48 mm). Keyin gupchak uzunligi
chiziladi (Z,cr/=38mm;
Lcn =45
mm).
202
Do'stlaringiz bilan baham: |
