A. N. Valiyev, B. R. Haqberdiyev, N. X. Gulomova, Z. A. Boboyeva

rc/.buning 
«X»
qismi qo‘shib k o ‘rsatiladi. Agar chizmada rezba sbegini 
ko'rsutish 
lozim b o ‘lsa, u rezbaning o ‘qiga nisbatan 45° burchak ostida 
ingichka 
tutash chiziq bilan ko‘rsatiladi. Bundan tashqari rezba sbegidan 
boshlab 
detaining tayanch yuzasigacha boTgan «а» m asofa 
rezbaning
oxirigacha qirqilmagan qismi
deyiladi.
49

---

3
torqilmigun
4.7-rasm
Sterjen va teshikdagi rezbaning uzunlik o ‘lchamlari 
(L)
rezba sbegisiz 
q o ‘yiladi (4.8-rasm , 
a
va 
b).
Ayrim hollarda rezba uzunligi sbeg bilan 
qo‘shib yoki sbeg va rezba uzunliklari alohida ko‘rsatiladi (4.8-rasm, v, 
g).
□
a)
t)
4.8-rasm
Detallarda to ‘la profilli rezba hosil qilish uchun uni o ‘yishda sbeg 
qismi o ‘m ida 
protochka
(ariqcha) o ‘yiladi. Natijada rezba qirqilganda 
keskichning uchi rezbani o ‘yib borib ariqchaga chiqadi va hosil bo‘lgan 
rezba to ‘la profilli b o ‘ladi. A riqchalam ing o ‘lchamlarini GOST 10549- 
80 dan olish mumkin. Detal chizmasida protochkalar soddaroq chizildi, 
ammo unga chiqarish elementi qo‘shimcha qilinadi (4.9-rasm, 
a
da tashqi, 
b
da ichki protochka).
Sbegning o ‘lcham ini 
P
rezb a qadam iga n isb atan quyidagicha 
olish mumkin: norm al sbeg - 2 ,5 *P; qisqa sbeg - l,25x.P. Oxirigacha 
qirqilmagan 
a
masofaning o ‘lchami quyidagiga teng bo‘ladi: normadagi -
3 
*P;
qisqasi - 2 
x-P;
uzun - 4 xP.
Vint, shpilka va boltlami teshiklarga oson burab kiritish uchun hamda 
rezba o ‘ramlariga shikast yetkazmaslik uchun biriktirish detallari uchlariga 
va rezbali teshiklarga maxsus faskalar ishlanadi (4.8, 4.9 va 4.10-rasmlar). 
B a’zan sterjen uchi shar segmenti holatida yakunlanadi (4.10-rasm, v).
50

---