A n V a r c h o r iy e V

fikmi olg'a surar edi.

---

2. RENESSANS DAVRI XRISTIAN FALSAFASINING 
ANTROPOTSENTRIK XUSUSIYATI
XV asrdan e’tiboran Yevropaning ko'pgina mamlakatlari siyo-
siy-iqtisodiy, madaniy-ma’naviy hayotida tub sifatiy o'zgarishlar
sodir bo'la boshladi. Bu davrning o'ziga xos xususiyatlaridan eng
muhimi qadimgi Yevropa, xususan, qadimgi Yunon madaniy-
atini, urf-odatlarini, rasm-rusumlarini tiklashga urinish kayfl-
yatlarining vujudga kelganligi bilan ifodalanadi. Shuning uchun
ham bu davr Yevropa falsafasi tarixida «Renessans»1 davri deb
yuritiladi.
Renessans davri (XV—XVI asrlar) Yevropa falsafasini o'rta
asr fikrlash madaniyatining natijasi va uning yakuni ekanligini
unutmaslik darkor. Tabiiyki, ijtimoiy-tarixiy jarayon Yevropa­
ning turli mamlakatlarida turlicha kechdi. Boshqacha aytganimiz­
da, Renessans davri, mutaxassislarning fikriga ko'ra, Yevropada
uch asosiy bosqichni: ilk bosqichni (XIV asr), yetuklik bosqi-
chini (XV asr) va oxirlab qolgan so'nggi bosqichni (XVI asr)
bosib o'tdi2. Renessans o'zining ilk bosqichida Butun Yevropani
emas, balki uning eng rivojlangan mamlakatlarini qamrab oldi.
Xuddi shuning uchun ham, Renessans davri ilk bosqichining
izlari qadimgi Italiyaga borib taqaladi.
Renessans g'oyalari qadimgi Italiyada XII asrdayoq vujudga
kelgan edi3. Xuddi shuning uchun ham Renessans o'zining ilk
bosqichida sof «italyancha voqea» edi. O'z taraqqiyotining yetuk
bosqichida u butun Yeropaga xos xususiyat kasb etdi. Bu paytda
Yevropaning bir qator rivojlangan mamlakatlarida hunarmand-
chilik va savdo-sotiq zudlik bilan rivojlana boshladi. Kishilaming
shahar tomon intilishlari oshib ketdi. Jamiyat hayotida shahar-