A n V a r c h o r iy e V

Jordano B runoning falsafiy qarashlari R enessan s d ialektik a-
sin in g asosch isi N ik o la y K uzanskiy va R en essan s davri Y evropa
falsafasiga sezilarli ta ’sir o'tk azgan italiyalik taniqli faylasu f Ber­
nardino T elezio ta ’limotlari asosida shakllandi. Shuningdek, Bruno
ta b iiy -ilm iy qarashlarining sh akllan ish ida N ik o la y K opernik a s-
tronom ik kashfiyotlarining ta ’siri beqiyos bo'ldi. U o ‘zining falsafiy
fik r-m u loh azalarid a, za m o n a sin in g n atu rfilosofik m u am m olarin i
bartaraf etish ga katta kuch sarfladi. S h u n in g uchun ham u n in g
falsafasida oxirlab q olgan R enessan s davri m utafakkirlarining en g
ilg ‘or g ‘oyalari m ujassam b o id i. B runoning fikriga k o ‘ra, falsa-
fan in g asosiy vazifasi tabiat ustida turgan X u d on in g yoki narigi
d u n y o n in g sirlarini em as, balki tab iatn in g o ‘zin i o'rganishdan
iborat b o 'lm o g 'i zarur. S h u n in g u ch u n h am Bruno falsafasidagi
en g asosiy g ‘oya ilohiylik va tabiiylik, m oddiylik va ideallik, tana
va ruhiyat, aqliylik va h issiylik, k oin otd agi va yerdagi hayotn in g
aloqadorligi m u am m olarin i aniqlab berishga qaratilgan.
O lam , xususan, tabiat va X u d o orasidagi o ‘zaro aloqadorlik
m u am m olarin i Bruno p anteistik p ozitsiy ad a n turib hal q ilm o q -
ch i bo'ldi. Lekin uning panteistik pozitsiyasi o'tm ishdoshlarinikiga
qaraganda nisbatan tugallangan ed i. C h u nk i u b irinchidan X u ­
d o n i ola m d an ajratish kayfiyatini to'la bartaraf etish ga, X u d o
bilan olam birligini tushuntirib berishga harakat qildi. X u d o
ola m d an tashqarida yoki u n in g ustida em as, olam d a mavjud
b o 'lgan barcha narsalar bilan birga b o 'la d i, d egan g 'oy an i ilgari