A n V a r c h o r iy e V

Jaynizm maktabi ijodkorlari karma konsepsiyasini ishlab
chiqdilar. Ushbu konsepsiyaga muvofiq, moddiylik bilan
ma’naviylik orasidagi o‘zaro aloqadorlikning sakkizta turi bo'ladi.
0 ‘sha sakkizta tur biri ikkinchisidan o‘ziga xos xususiyatlari bilan
tubdan farq qiladi. Lekin o‘sha sakkiz xususiyat orasida muhim
ikki fundamental xususiyat: yaxshilik va yomonlik inson amaliy
faoliyati uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega bo'ladi. Xuddi o'sha
Q arang: 
Р о й М .
И с т о р и я и н д и й с к о й ф и л о с о ф и и . М ., 1958, 3 4 4 - 3 5 4 -
b e tla r.
2 
Q arang: 
Ч а т т в е р д ж и С .
и 
Д а т т а Д .
В вед ен и е в и н д и й с к у ю ф и л о с о ф и ю . 
М ., 
1955, 73—1 0 5 -b e tlar.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

yaxshilik va yomonlikka bo‘lgan munosabat insonning olamdagi
hodisa va voqealarga bo'lgan munosabatini belgilaydi. Kishining
ruhiy-ma’naviy olamini boshqaradi.
Jaynizm ta’limotining axloqiy qoidalari asosida uch asosiy
prinsip yotadi. Chunonchi: 1) to'g'ri e’tiqodga ega bo'lish;
2) to'g'ri e’tiqodga ega bo'lish uchun to'g'ri bilimga asoslanish;
3) to'g'ri hayotiy mo'ljalga ega bo'lish. Ushbu prinsiplarga rioya
qilgan insonning ruhiy-ma’naviy qiyofasi har qanday axloqiy
zaifliklardan, ayniqsa, xudbinlik, ichiqoraliklardan ozod bo'ladi,
degan fikr-mulohazalarni bayon qiladilar.
Inson hayotining ma’nosi haqidagi dastlabki fikr-mulohaza-
lami, noortodoksal oqim rivojiga munosib hissa qo'shgan bud-
dizm1 maktabi muxlislarining qarashlarida ham uchratish mum­
kin. Buddizm eramizdan awalgi VI asrda Shimoliy Hindistonda
vujudga keldi. Uning asoschisi Siddxartxi Gautama taxminan