A. M. Eshmuradov, D. T. Normatova

Abonent kirish tarmog‘iga PON texnologiyasini qo‘llash

Internet tarmog‘ining rivojlanishi hamda yangi aloqa xiz- matlarining paydo bo‘lishi, tarmoq bo‘yicha uzatilayotgan ma’lumotlar oqimining oshishiga sabab bo‘ladi. Shuning uchun operatorlar transport tarmog‘ining o‘tkazuvchanlik qobiliyatini oshirish yo‘llarini qidirishga majbur bo‘ladi. Buning yechimini tanlashda foydalanuvchilarning har xil axborotni uzatishini, tarmoq rivojlanishi uchun potensialni va tejamkorlikni hisobga olish zarur. Bularni e’tiborga olib, yechim bo‘la oladigan texnologiya sifatida passiv optik tarmoqni (PON) olish mumkin. PON ning taqsimlovchi kirish tarmog‘i tugunlarda passiv optik tarmoqlagich bilan daraxtsimon tolali kabelli arxitekturaga asoslangan. Shuning uchun eng tejamkor hisoblash va har xil takliflarni keng polosali uzatishni ta’minlashga qodir deyish mumkin. Bu holda PON arxitekturasi hozirgi va kelajakdagi

foydalanuvchining iste’molchilik talablariga bog‘liq, ham tarmoq tugunlarini, ham o‘tkazuvchan qobiliyatini kerakli samara bilan oshirishga ega.

XDSL (1 Mbit/s), WiFi (50 Mbit/s), WiMax (50–75 Mbit/s), HFS (o‘tkazuvchan qobiliyati cheklangan) texnologiyalardagi kamchilikni OTAL yotqizish bilan erishish mumkin. Demak, tarmoq yangi takliflar bilan ishlash qobiliyatini yaratish va uzatish tezligini oshirish uchun OTAL yotqizish kerak ekan. Bu yechim eski kabellarni yangilash va yangi kirish tarmoqlarini qurish uchun qulaydir.

PON texnologiyasining asosiy afzalliklari:

• 
  oraliq aktiv tugunlarning yo‘qligi;
  
• 
  markaziy tugunda optik uzatgich va qabul qilgichlarning tejalishi;
  
• 
  tolaning tejalishi;
  
• 
  yangi abonentlarni ulashning yengilligi va xizmat ko‘rsa- tishning qulayligi.
  

Asosiy kamchiliklari: murakkabligi va oddiy daraxt topolo- giyasida zaxiralashning yo‘qligi.

PON ning 3 turi mavjud:

• 
  ATM PON (APON) ATM texnologiyasiga asosan mul- tiservis xizmatlarining transportini ta’minlaydi;
  
• 
  EPON PON daraxtining ichida Ethernet kadrlari tarqalishini tashkil etadi;
  
• 
  GPON – gigabitli PON.
  

PON texnologiyalarining solishtirma tahlili 1.1-jadvalda keltirilgan. 1.1-jadvalda har bir PON texnologiyasining uzatish tezligi, asosiy protokoli, qo‘llanilgan liniyaviy kodi, tarmoqning maksimal radiusi, bitta toladagi abonent tugunlarining maksimal soni, oqimning to‘lqin uzunligi va hokazolar keltirilgan. Bu jadval asosida solishtirishlarda uchala texnologiyaning bir-biridan farqlari hamda afzalliklarini ko‘ramiz.

1.1-jadval