A. M. Butlerov (1828-1886) o‘zining «Organik kimyoni to‘liq o‘rganishga kirish» degan kitobi va 1861- yili organik moddalarning kimyoviy tuzilish nazariyasini yaratish bilan organik kimyo fanining rivojlanishiga kat



Download 2,13 Mb.
bet9/12
Sana18.03.2022
Hajmi2,13 Mb.
#499624
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12
Bog'liq
mustaqil ish 1

Haroratning ta’siri. Reaksiya tezligining haroratga bog‘liqligi Vant-Goff qoidasi bilan aniqlanadi. Bu qoidaga muvofiq
harorat har 10° ga ko‘tarilganda ko‘pchilik reaksiyalarning
tezligi 2—4 marotaba ortadi. Bu bog‘liqlikni matematik usulda
ushbu nisbat bilan ifodalash mumkin:
Bunda tegishlicha boshlang‘ich (t1) va oxirgi (t2)
haroratlarda reaksiya tezligi, g — reaksiya tezligining harorat
koeffitsiyenti, g reaksiyaga kirishuvchi moddalarning harorati
10 °C ko‘tarilganda reaksiyaning tezligi necha marta ortishini
ko‘rsatadi.
Juda katta molekulalar, masalan, oqsil molekulalari qatnashadigan biokimyoviy reaksiyalarda harorat koeffitsiyenti
juda katta bo‘ladi. Masalan, tuxum albuminining denaturatsiyasida (tuxum pishirish paytida kechadigan jarayon)
haroratni har 10°C ga oshirganda reaksiya tezligi 50 marta
ortadi. A’zolarda haroratning ozgina o‘zgarishi biokimyoviy
jarayonlarni keskin o‘zgartirib yuboradi.
Aktivlanish energiyasi. Harorat o‘zgarganida reaksiya
tezligining tez o‘zgarishini aktivlanish nazariyasi tushuntirib
beradi. Bu nazariyaga muvofiq, ushbu reaksiyani amalga
oshirishga yetarli energiyasi bor aktiv molekulalar (zarrachalar)gina kimyoviy reaksiyaga kirishadi. Aktivmas zarrachalarga
zaruriy qo‘shimcha energiya berish yo‘li bilan ularni aktiv
zarrachalarga aylantirish mumkin — bu jarayon aktivlanish
deyiladi. Aktivlanishning usullaridan biri haroratni oshirish,
harorat ko‘tarilganda aktiv zarrachalar soni ko‘payadi, shu
tufayli reaksiya tezligi ham keskin ortadi.
Reaksiyaga kirishadigan moddalar molekulalarini (zarrachalarini) aktiv zarrachalarga aylantirish uchun ularga berilishi lozim bo‘lgan energiya aktivlanish energiyasi deyiladi.
Aktivlanish energiyasi reaksiyaga kirishayotgan moddalarning tabiatiga bog‘liq va har bir reaksiyaning xarakteristikasi
hisoblanadi. Uning qiymati qanchalik kichik bo‘lsa, reaksiyaning tezligi shuncha katta bo‘ladi va, aksincha. Bu energiya
tajriba yo‘li bilan aniqlanadi va Ea harfi bilan belgilanadi va
odatda, kJ/mol da ifodalanadi. Masalan, vodorod bilan
yodning birikishi uchun (H2 + I2 = 2HI) Ea = 167,4 kJ/mol
energiya kerak.


Download 2,13 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish