A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

keng 
bo‘lib, 
Rossiyaning 
Shimoliy
hududlarida tog1 va tekisliklarda tarqalgan. T o g ii yerlarda yer bag‘irlab
o ‘sadigan shakllari mavjud. Ular quyidagi xususiyatlari bilan farqlanadi:
qubbasi mayda, uzunligi 2 sm. Ayrimlarining qubbalari qat-qat b oiib ,
sa rg ish atirgulga o ‘xshaydi. Qubbasi 10-25 ta yaltiroq tangachalardan
iborat b o iib , tangachaning yuqorisi butun yoki kesik. Yosh qubbalar
qizil yoki yashil. Yosh novdalari sargish oqish rangda b o iib , oqish
mum va siyrak tuk bilan qoplangan. Ninabarglari kuzda sarg‘ayib, sibir
tilo g ‘ochinikiga nisbatan kechroq to‘kiladi. Daur tilog‘ochi har xil
tuproqlarda ham o ‘sa oladi. Sovuqqa juda chidamli, -500 °C sovuqqa
chidaydi. Qulay sharoitlarda 300-400 yil yashaydi. Uning yog‘ochi
mustahkam va chirishga chidamli boiganligidan shpallar, telegraf
ustunlari tayyorlanadi. Selluloza qog‘oz sanoatida ham ishlatiladi. Bu
tilo g ‘och turi gazlar, tutunlarga chidamli. Shuning uchun shimoliy
hududlardagi shaharlami k o ‘kalamzorlashtirishda foydalaniladi. 0 ‘zbe-
kistonning to g ii hududlaridagi aholi yashash joylarini ko'kalam-
zorlashtirishda tavsiya etiladi.

---

KEDR (SEDRUS) TURKUMI
Bular yirik daraxt bo‘lib bo‘yi 50 m ga yetadi. Novdalari uzun
bo‘lishi bilan tilog‘ochga o ‘xshaydi. Bu novdalarda nina barglari
bittadan bo‘lib, spiral holda va qisqargan novdalarida to‘p-to‘p b o ‘lib
joylashadi. Changi ikki pufakli b o ‘lib, qoraqarag‘ayning changiga
o ‘xshab ketadi.
Kedming 
turlari 
umuman 
tilo g‘ochga 
o ‘xshasada, 
qishda
ninabarglari to‘kilib ketmasligi bilan farq qiladi. Yorug‘sevar va