A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

turadi. Urug‘chi qubbalari 7-13 sm b o‘lib, birinchi yili yetiladi.
Bu o ‘simlik Shimoliy Amerikada, Tinch okean qirg‘oqlarida
tarqalgan. T og‘lik yerlarda dengiz sathidan 2600 m gacha balandlikda
o ‘sadi. Yetilgan qubbalaridan urug‘lar to'kiladi. Urug‘idan yaxshi
ko‘payadi.
Soxta tsuga oqqarag‘ay va qoraqarag‘ayga nisbatan yorug'sevar
daraxt. U yer tanlamaydi. Chirindili, qumoq, qumli tuproqlarda yaxshi
o ‘sadi. U qora qarag‘ayga nisbatan 2 marta tez o ‘sadi. 10-15 yoshida
hosilga kiradi, qulay sharoitda 500 yil yashaydi. Uning 1400 yoshga
kirgan daraxtlari ham bor.
Y o g ‘ochida o ‘zakli smola y o ‘llari ko‘p, po‘stlog‘ida oshlovchi
moddalar bor. U xushmanzara daraxt, ko‘kalamzorlashtirishda keng
qoMlaniladi.
Zangori soxta tsuga (Pseudotsuga glauca Mayr.) Shimoliy
Amerikaning tog‘li hududlarida tarqalgan. Shox-shabbasi ixchamligi
bilan farq qiladi, qubbalari mayda 5-7 sm. Urug‘i kalta qanotchali. 1000
dona urug‘ini vazni atigi 11,3 g keladi. U sovuqqa chidamli. Parklarda
manzarali daraxt sifatida yakka-yakka, guruh-guruh qilib ekish uchun
tavsiya qilinadi.

---

TILOG‘OCH (LARIX)TURKUMI
Bu turkumga kiruvchilar yirik daraxt bo‘lib, noto‘g ‘ri doira shaklida
shoxlanadi. Ninabargli, chiziqsimon, mayin bo‘lib, kalta novdalari to‘p-
to‘p, uzun novdalari yakka-yakka holda spiral shaklda joylashadi.
Sibir tilog‘ochi (Larix sibirica Ldb.) chiroyli katta daraxt. Uning
bo‘yi 30-45 m, diametri 1,8 m b o ‘lib, shox-shabbasi tuxumsimon
shaklda, katta yoshida yoyilib o ‘sadi. Po‘stlog‘i chuqur yoriladi.
Kurtaklari yarim sharsimon, sarg‘ish yoki qo‘ng‘ir-qizil rangda.
Novdalari yashil-sarg‘ish rangda, ularda bo‘rtmalar, yasmiqchalar bor.