A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

shox-shabbasi konussimon yoki piramida shaklli daraxtdir. O lrta va
yuqori shoxlari gorizontal, pastkilari esa yer yuziga yaqin yoyilib o'sadi.
Po‘stlog‘ida bo‘rtib chiqqan tugunchalari b o ‘lib, ularda xushbo‘y hidli
balzam, smolali modda bor. Kurtaklari oval shaklida, ular yumaloq,
bo‘yi 2-3 mm, eni 2 mm, smola bilan qoplangan.
Novdalari silliq, tukli, ninabargli bittadan spiralsimon, daraxtning
pastki qismida esa qator bo'lib qalin joylashadi. Barglari ingichka,

---

smola yo ‘llari uning parenxima hujayralarida boiadi. Barg daraxtda 10
yilgacha saqlanadi, ezilganda xushbo‘y hid tarqatadi.
Bahorda oqqarag‘ayning yuqori qismida yashil yoki qizil rangli,
teskari tuxumsimon uzunchoq changchi qubbalar paydo boiadi, pastki
qismida ovalsimon urug‘chi qubbalar rivojlanadi. Shu vaqtda changchi
qubbalar changdonidan chiqqan chang havoda tarqalib, urug‘chi
qubbalami changlaydi. Urugiangan qubbalar yetilishi oldidan qo‘ng‘ir
rangga kiradi, ayrim vaqtlarda smola bilan qoplanadi.
17-rasm. Yevropa oqqarug ‘ayi.
Sibir oqqarag‘ayining urug‘i uchburchak, teskari tuxumsimon
b o iib , bo‘yi 5-7 mm, tukli sarg‘ish rangli qanotchali. Urugida smola
b o iib achchiq ta’mli. U ru g i juda yengil 1000 donasini vazni 8-11 g
keladi. Tarkibida m oy bor, undan lakli bo‘yoqlar ishlab chiqarishda
foydalaniladi.
Oqqarag‘ay urug‘idan yaxshi ko‘payadi, u 250 yilgacha yashaydi. U
parxish y o i i bilan ham ko‘payadi. Chimli bo‘z, qumoq, suv
to ‘xtamaydigan ohakli tuproqlarda ham o ‘sadi.

---

Undan ko‘klamzorlashtirish ishlarida foydalaniladi. Lekin havoning