A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

yoyilib o ‘sadi. Po‘stlog‘i tekis, oqish kulrang b o ‘lib, katta yoshida yorila
boshlaydi. Yosh novdalari silliq, kulrang, qattiq tukli yoki tuksiz,
kurtaklari to‘mtoq, tuxumsimon, bo‘yi 4-7 mm, eni 2- 3,5 mm, smolasiz.
Nina barglari yassi, sibir oqqarag‘aynikiga nisbatan 2-3 marta enli,
qattiq, to‘mtoq, ustki tomoni yaltiroq, to‘q yashil rangda. Daraxtda
barglari 6-7 yilgacha saqlanadi. Smola yo'llari p o‘stloq ostidan o ‘tgan.
Changchi qubbalari sarg‘ish-yashil rangda. Ular yirik buyraksimon,
uchi orqaga qayrilgan tor qoplag‘ich qipiqlardan iborat. Qubbalari bir
mavsumda yetilib, yerga to'kiladi va urug‘i sochilib ketadi. Bu
oqqarag‘ayning urug‘i sibir oqqarag‘ayinikiga qaraganda ancha yirik
bo‘lib, bo‘yi 8-10 mm ga, eni 5 mm gacha yetadi, qanotchali. Bu
oqqarag'ay ham urug‘dan, parxish y o ‘li bilan ko‘payadi. 400-500
yilgacha yashashi mumkin.
Yevropa oqqarag‘ayi qumoq, qumli, suv saqlamaydigan unumdor
tuproqli yerlarda yaxshi o ‘sadi. Semam botqoq yerlarda o ‘smaydi.
qurg‘oqchilikka chidamaydi. U soyasevar daraxt. Yosh vaqtida quyosh
ta’siridan ham zararlanadi. Oqqarag‘ay Karpat tog‘ida, Volinsk
tepaliklarida hamda o ‘rta va janubiy Yevropada qoraqarag‘ay bilan
birgalikda dengiz sathidan 400-1300 m balandliklardagi togMarda o ‘sadi.
U Baltika bo‘yida, Kavkazda, Qora dengiz sohillarida ekiladi.
Y og‘ochi o ‘zaksiz, smola yo ‘llari y o ‘q, bir tekis rangda. Undan
qurilish materiallari tayyorlanadi, gugurt ch o‘pi va qutichalari ishlanadi.
Daraxtining po‘stlog‘ida smola y o ‘llari k o ‘p b o ‘lib, undan oliy sifat
skipidar olinadi. U xushmanzara daraxt, parklarga, ko‘chalarga ekish
tavsiya qilinadi.
Sibir oqqarag‘ayi (Abies sibirica Ldb.) b o‘yi 30 m, diametri 0,5 m