A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

Eldor dashti hisoblanadi. Dashtda oqib o ‘tuvchi Iori daryosi o ‘ng
qirg‘og‘i bo‘ylab sharqdan g ‘arbga ch o ‘zilgan Eylyar-Ougi to g 1
tizmasining shimoliy va shimoliy-sharqiy tog‘ yon bag‘irlarida 2 0 0 m
balandlikdan toki suv ayirg‘ichgacha b o ‘lgan qiyaliklarda o ‘sadi. Eldor
qarag‘ayi toshloq yerlarda o ‘sib, bu yerlarda y o g ‘uvchi 200 mm yillik
yog‘in miqdori bilan qanoatlanadi. Y ozgi oylarda yom g‘ir butkul
yog‘maydi. Bu yerlarda ular alohida daraxt yoki kichik qarag‘ayzorlar
ko‘rinishida o ‘sadi. Tabiiy tiklanish jarayoni qoniqarsiz holatda.
Qarag'ayning shox-shabbasi piramida shaklda, ninabarglari 8-12 sm
uzunlikda, 0,9-1 mm kenglikda, har bir to ‘plamida 3 tadan ninabargi
bor. Ninabarglari 2 yil yashaydi, so‘ng to ‘kilib ketadi. Aprelda gullaydi,
qubbalari 2 yil davomida (20-22 oy) yetiladi, 3-4 yili ochiladi va
urug‘lari atrofga yoyiladi. Urug‘dan b o ‘shagan qubbalar uzoq vaqt
daraxtda saqlanadi. Urug‘lari och-jigarrang, qanotchali, 27-33 mm
uzunlikda. Urug‘lar unish qobiliyatini 2-3 yil saqlaydi. Aprelda sepilgan
urug‘lari (ekishdan oldin 1-2 sutka suvda ivitiladi) 20-30 kunda unib
chiqadi. Nihollari 7-8 urug‘pallali, uzunligi 20-40 mm, 1,5 mm
qalinlikda bo‘ladi. 2007-2008-yilning qahraton qishida 0 ‘zbekiston
sharoitlari uchun kam uchraydigan sovuqlar (-28°C) qayd etildi.
Toshkent shahrida ekilgan eldor qarag‘aylarining 70-80 % saqlanib
qoldi yoki qisman zararlandi. Bu holat eldor qarag‘ayini yuqori
moslashuvchanligini ko‘rsatadi. Tez o ‘sishi va quruq issiqlardan
zararlanmasligi 
uni 
ko‘kalamzorlashtirish 
uchun 
istiqbolli 
turga
aylantirgan.
Sariq yoki og‘ir qarag‘ay (Pinus ponderosa Dougl.) bo‘yi 50-70