A. K. Igamberdiev S. Aliqulov traktorlar va qishloq xo’jaligi mashinalaridan foydalanish, texnik servis

 
 
 

---

143 
22-§. Meva va sabzavotlarni yig„ishtirib olishning 
 innovatsion texnologiyalari
 
 
 
22.1-§. Meva va sabzavotlarni yig„ishtirib olishning o„ziga xos xususiyatlari,
texnologiyasi va agregatlardan samarali foydalanish 
 
Meva va uzum hosilini yig‗ib olishda qo‗llaniladigan asosiy mexanizatsiyalash 
asosiga mevali daraxtlarni tebratish hisobiga uning shohida osilib turgan mevalarga 
rezonans xodisasini qo‗llagan holda yig‗ishtirib olishdan iborat. 
64-rasm. Olma va uzum hosili
Hozirgi paytda meva va uzumlarni yig‗ib-terib olish ishlari quyidagi 
mexanizatsiyalash usullaridan foydalangan holda tashkil etiladi.
1-boshlang‗ich mexanizatsiyalash. Bunda yordamchi texnik vositalardan, ya‘ni 
shoti, maxsus sumkalar va boshqalardan foydalanib qo‗lda terish. 
2-yarim mexanizatsiyalash. Turli agregat, platformalardan foydalanib qo‗lda 
terish. 
3-to‗liq mexanizatsiyalash. Meva terish mashina va kombaynlari yordamida 
terib olish.
Meva va uzumlar hosilini yig‗ishtirib olish, ulardan foydalanish sharoitiga 
qarab ikki usulda: 
1) uzoq muddatga saqlanadigan mevalar asosan qo‗lda maxsus jihozlar yoki 
meva yig‗adigan platformalardan foydalanilgan holda;
Tayanch iboralar: 
meva, uzum va sabzavotlarni yig‟ishtirish 
usullari, agrotexnik talablar, texnologik jarayonlar va mashinalar turi, 
mashinaning ishchi qismlari, innovatsion texnologiyalar. 
 

---

144 
2) texnik qayta ishlov berishga mo‗ljallangan yoki tezda iste‘mol qilinadigan 
mevalar esa maxsus mashina va kombaynlar bilan yig‗ib olinadi.
Uzoq muddatga saqlanadigan mevalar maxsus platformalar yordamida qo‗lda 
terib olinadi va konteynerlarga solinadi. Mevalar bilan to‗ldirilgan konteynerlar
transport vositalari yordamida tozalash va saralash punktlariga olib boriladi.
Maxsus platformalar
 
turli qurilmalar bilan jihozlangan bo‗lib, qator qilib 
ekilgan past, o‗rta va baland bo‗yli mevazor bog‗larda ishlatishga mo‗ljallangan.
Bunday platformalar (3.6-rasm) ishchilar turadigan maxsus joylar va mevalar 
solinadigan yashiklar turadigan platformalar bilan jihozlangan. Maxsus joylar ikkita 
silindrlar bilan gorizontal holatda ko‗tarish yoki tushirish mumkin. Platformaga
gidrotizimli zanjirli konveyer o‗rnatilgan. 
Meva to‗ldirilgan konteynerlar saqlash omborlariga tashiladi va tushirib 
olinadi. Bo‗shagan konteynerlar qayta joylashtiriladi. So‗ngra ular dalaga olib 
boriladi va mevazor bog‗lar qatorlari orasiga qo‗yib chiqiladi. 
Texnik qayta ishlov berishga mo‗ljallangan yoki tezda iste‘mol qilinadigan 
mevalar
 
esa maxsus yig‗ish kombaynlari bilan yig‗ib olinadi.
To‗liq mexanizatsiyalash vositalari mevalarni terib olish usullariga qarab ikki 
turga bo‗linadi: erga to‗kilgan va daraxt shoxidagi mevalarni yig‗ishtirib olish 
usullaridan iborat.