A k a d e m I y a axborot xavfsizligi

Material-buyumli ma’lumot chiqish kanalining 
sinflanishi 
 
Fizik holat 
bo‘yicha 
 
Fizik tabiati bo‘yicha 
 
Tarqalish muhiti bo‘yicha 
 
Qattiq jism 
 
Ximik 
 
Yerda 
 
Suyuqlik 
 
Biologik 
 
Havoda 
 
Gazsimon 
 
Radioaktiv 
 
Suvda 
 

---

 
42 
qurilmalardan tashqari yuqori chastotali yoki impulsli generatorlarga ham 
ega  bo‘ladi.  Ularning  nurlanishi  konfedensial  ma’lumotlarga  ega  bo‘lgan 
turli signallarga moslashtirilgan bo‘lishi mumkin.  
Xavfli «mikrofon effekt»i (zararli elektr signallarining paydo bo‘lishi) 
ayrim  telefon  qurilmalarida,  hatto  telefon  trubkasi  qo‘yilgan  holda 
bo‘lishiga  qaramasdan  ham  paydo  bo‘ladi.  Elektromagnit  nurlanishlar 
tovush 
chiqaruvchi 
va 
tovush 
kuchaytiruvchi 
qurilmalarning 
radiochastotalarida  o‘z-o‘zidan  paydo  bo‘lishida  ham  hosil  bo‘lishi 
mumkin. 
 
 
 
YOEMNNning  paydo  bo‘lish  manbasining  sharoiti  va  sababining 
tahlili shuni ko‘rsatadiki, uning paydo bo‘lishiga ma’lum toifadagi texnik 
vositalarning  ishlash  sxemasini  takomillashmaganligini,  elementlarning 
ishlatilishi natijasida eskirganligini va shu kabilar asos bo‘ladi. 
Texnik  kanal  bo‘yicha  ma’lumotlar  chiqib  ketishidan  himoyalashda, 
odatda quyidagi amallarning bajarilishi talab etiladi
: 
1.
 
Mumkin bo‘lgan ma’lumotlar chiqib ketishi kanallarini o‘z vaqtida 
aniqlash. 
2.
 
Nazorat  zonasi  (hududi,  kabineti)  chegarasida  ma’lumot  chiqib 
ketishi kanalining energetik tavsiflarini aniqlash. 
3.
 
Yovuz  niyatli  shaxslar  tomonidan  kanalni  nazorat  qilish 
vositalarining imkoniyatlarini baholash.  
4.
 
Tashkiliy, tashkiliy-texnik yoki texnik chora va vositalar yordamida 
ma’lumot  chiqib  ketishi  kanallarining  energetikasini  yo‘q  qilish  yoki 
zaiflashtirish.