|
Yulduz Usmanova.
XX asrning 90-yillarida o‘zbek estrada san’ati olamiga xonanda,
0 ‘zbekiston xalq artist! Yulduz Usmonova o‘zining keng nafasi,
noyob ovozi va birgina o‘ziga xos ijrochilik yo‘li bilan kirib keldi.
157
Shuning uchun bo‘lsa kerak uning turli mavzularda ilk bor
yaratgan «Mayda-mayda», «Hamroz» kabi qo‘shiqlari bilan shoir
I.Jiyanov so‘zlariga bastalagan «Tanhoman», «Nilufar gulim», «Yor
bo‘lasizmi»,
«Ayol»
(Sh.Salimova),
«Ayol
oshiq
bo‘lsa»
(B.Bobomurod) kabi lirik-dardli qo'shiqlar bilan birga ijtimoiy-
siyosiy mavzuda yaratilgan «Hech kimga bermayman seni
0 ‘zbekiston», <<0‘zingdan qo'ymasin xalqim», «Xalq bo‘l edim»
(Muhammad Yusuf), kompozitor Anor Nazarov musiqasi «Men
nechun sevaman 0 ‘zbekistonni» (Abdulla Oripov) kabi qo‘shiqlari
xalq orasida keng ommalashdi.
0 ‘zbek estrada san’atining shakllanishida, o‘ziga xos maz-
mun va mohiyat kasb etishi hamda janr sifatida alohida e’tirof
etilishida bir qator kompozitorlaming yaratgan asarlari va ayrim
xonandalarning betakror talqini ibratli darajada yosh avlod estrada
xonandalari va ijodkorlari uchun namuna bo‘ldi. Jumladan,
kompozitor M.Burxonovning E.Vohidov so‘ziga bastalagan “Go‘zal
diyorim” qo‘shig‘idir. Asami o‘z zamonasining dongdor xonandasi
Yunus To‘rayev tomonidan ijro etilgan. Qo‘shiqning o ‘ziga xos
ohangi, tinglovchini qalban jo ‘shqinlikka va shodon ruhiy olamga
chorlaydigan xususiyati bilan tinglovchini o‘ziga jalb etadi.
Yangicha topilgan ohang-ritmik tebranish va jozibador cho‘zma
iboralar bilan yo‘g‘rilgan bu lirik qo‘shiqda go‘zal Vatanimiz
kuylanadi:
1 -misol. «Gul diyorim»
Allegro moderate, con anima
158
Эй гул* шан - ма - кок
гул ди-ё - рим,
мех-ри-бо-ним, сен
о - бод ба-
б
хор
гул ди-€ - рим,
жо - ма- жо - н ш ,
Уз-бе - кис-тон гул ди - ёр
Kompozitor M.Burhonovning ajoyib lirik qo‘shiq!ari orasida
shoir Turob T o ia she’riga bastalangan «Maftuningman» nomli lirik
qo‘shiq ilk bor simfonik orkestr jo ‘rligida shu nomdagi badiiy
kinofilmda traktorchi-xonanda Abdulla Abduraufov (kadr orqasida)
ijrosida ijro etildi va xalq e’tirofmi hozirgacha qozonib kelmoqda.
Kompozitor Ikrom Akbarov o‘zbek estrada musiqasiga ulkan
hissasini qo'shgan ijodkordir. Uning asarlarida o‘ziga xoslik bilan
birga, rosmana o'zbek milliy estradasining asl qiyofasi mavjudligini
e’tirof etish mumkin. «Ra’no» (S.Akbariy), «Mahbubga», «Ketma,
Nigor»,
«Qaydasan», «Gazli» (Turob To‘la), «Yor kel»,
«Qo‘shchinor» (H.G‘ulom), «Qor yog‘ar» (S.Zunnunova), «Bahor
fasli» (B.Zokirov), «Azizim» ( 0 ‘.Rashid), «Lolazor chorlaydi»
(J.Jabborov) kabi qo‘shiqlari shular jumlasidandir. Ayniqsa uning
S.Akbariy so‘ziga yaratgan «Ra’no» qo‘shig‘i estrada ijrochi-
larining etalon namunasiga aylangandir.
159
XX asarda G‘arbiy Yevropa va Rossiya estrada san’ati ta’siri
ostida 0 ‘zbekistonda ham azaidan amaiiyotda keng ommalashib
kelgan
ommaviy
musiqaning yangi yo‘nalishi, ya’ni estrada san’ati
bunyodga keldi, shakilandi, rivojlandi, ommalashdi va ijodiy
yutuqlarga erishdi. 0 ‘tgan yillar davomida respublikamizda turli-
tuman havaskorlik va professional yo‘nalishlaridagi estrada
guruhlari shakilandi va faoliyat olib bordi. Ayni paytda ulaming
yo‘nalishlari zamon zayli bilan kengaymoqda. Butun jahon miqyo-
sida keng ommalashgan REP,ROK,JAZ va POP yo‘nalishlarida
munosib ijod etayotgan yakka ijrochilar va guruhli ansambllar o‘z
ijodiy yo‘llarini topishga harakat qilmoqdalar. Bu borada yetarlicha
yutuqlami qo‘lga kiritib jahon sahnalarida nufuzli o'rinlami egallab
kelmoqdalar.
Tayanch so‘zlar: estrada, POP, ROK, Jjaz, jazorkestri, estrada
simfonik orkestr, yakkanavoz, yakka xonanda, VIA, milliy estrada,
Mavzu bo‘yicha savollar:
1. Jahon estrada san’ ati tarixidan.
2. 0 ‘zbek estrada san’atining rivojlanish jarayoni.
3.
Zamonaviy
estrada
san’ati
o‘zbek
kompozitorlari
ijodiyotida.
4. 0 ‘zbek estrada san’ati tarixida Botir Zokirovning o‘mi.
5. VIA nima?
6. Qanday estrada yo‘nalishlarini bilasiz?
7. Milliy estrada deganda nimani tushunasiz?
8. Zamonaviy o‘zbek estradasida ommalashgan janrlami
gapirib bering.
Mavzu bo‘yicha topshiriqlar:
1. Jahon estradasidagi yetakchi janrlami aniqlang.
2. 0 ‘zbek estrada san’ati qachon yuqori bosqichga ko‘tarildi va
ilk chiqishlar qanday edi?!
3. Estrada musiqasining ijodkorlari kimlar. Ular haqida
ma’lumot bering.
4. Zamonaviy estrada san’ati deganda nimani tushunasiz, bu
borada tavsifiy bayon yozing.
5. Botir Zokirov ijodixususidamaqola yozing.
6. VIA bilan yakka ijroni ijobiy va salbiy tomonlarini izohlab
bering.
6. Estrada yo‘nalishlarini ta’riflar, bayon eting.
7. Milliy estradani estradan farqi va umumiylik jihatlarini
aniqlang va sanab o‘ting.
Do'stlaringiz bilan baham: |
