A. G. Abdukadirov 2017 y

Kompyuter tarmog‘ining umumlashgan tuzilmasi
Kompyuter tarmog‘i ko‘p mashinali assotsiatsiyaning oliy shakli sanaladi. 
Kompyuter tarmog‘ining ko‘p mashinali hisoblash kompleksidan asosiy farqini 
ko‘rsatamiz. 
Birinchi farq
- xajm, o‘lcham. Ko‘p mashinali hisoblash kompleksi tarkibiga 
odatda bitta binoda joylashgan ikkita, ko‘pi bilan uchta EXM kiradi. Hisoblash 
tarmog‘i bir-biridan bir necha metrdan tortib o‘n, yuz va xatto ming km uzoqda 
joylashgan o‘nlab, yuzlab EXMdan iborat bo‘lishi mumkin. 
Ikkinchi farq 
- vazifalarning EXMlar o‘rtasida bo‘linishi. Agar ko‘p 
mashinali hisoblash kompleksida ma’lumotlarni qayta ishlash, ularni uzatish va 
tizimni boshqarish bitta EXMda bajarilgan bo‘lsa, hisoblash tarmog‘ida bu vazifa 
turli EXMlar o‘rtasida taqsimlangan. 
Uchinchi farq
- tarmoqda hisoblarni marshrutlashtirish vazifasini xal etish 
zarurligi. Tarmoqda xar bir EXMdan boshqasiga EXMlarni bir-biri bilan bog‘lovchi 
aloqa kanallarining axvoliga qarab uzatilishi mumkin. 
Hisoblash texnikasini, aloqa apparaturalari va ma’lumotlarni uzatish 
kanallarini bitta kompleksga birlashtirish ko‘p mashinali assotsiatsiyaning xar bir 
elementi tomonidan o‘ziga xos talablar so‘raydi, shuningdek maxsus atamalarning 
shakllanishini talab qiladi. 
Tarmoq abonentlari - 
tarmoqda axborotlarni yuzaga keltiruvchi yoki 
iste’mol qiluvchi ob’ektlar.
Aloxida EXMlar, EXM komplekslari, terminallar, sanoat ishlari, raqamli 
dastur orqali boshqariladigan dastgoxlar va xokazo abonent bo‘lishi mumkin. Xar 
qanday abonent tarmog‘i stansiyaga ulangan. 

---

Stansiya 
- 
axborot uzatish va qabul qilish bilan bog‘lik vazifalarni bajaruvchi 
apparatura.
Abonent va stansiya majmuini abonent tizimi deb atash qabul qilingan. 
Abonentlarning o‘zaro aloqasini tashkil etish uchun uzatuvchi moddiy vosita kerak. 
Uzatuvchi moddiy muxit bu aloqa tarmog‘i yoki elektr signallari 
tarqatiladigan kenglik va ma’lumotlarni uzatish apparaturasi. 
Bunday yondashuv xar qanday kompyuter tarmog‘ini abonentlar tizimi va 
kommunikatsiya tarmog‘ining majmui sifatida ko‘rib chiqishga imkon beradi. 
Hisob