А д а б и й портрет абдуғафур расулов озод шарафиддинов

нинг шундай асос жанрларидандир. Ёзувчи- 
нинг ижоди кичик жанрлардаги машқлардаи 
бошланса, танқидчи тақриз «йўлакчасидан» 
адабиётшуносликка кириб келади. Тақриз— 
танқидчи 
қаламининг 
қайроғи. 
Қалбидаги 
ҳарорат пасаяётганини ҳис қилса, танқидчи 
ўзини тақриз ёзиш билан синаб кўради. Тан- 
қидчиликнинг кичик жанри мунаққид яратган 
барча асарлар таркибида сезилиб туради: 
проблематик мақолами, обзор ёки бадииями — 
барибир асарга баҳо берилади, муносабат 
билдирнлади. Бошқача айтганда, танқидчм 
ҳеч қачон тақриздан узоқлаша олмайди: турли 
шаклларда бу жанрга мурожаат қилаверадк. 
Дарвоқе, тақриз-рецензня сўзи грекча бўлиб 
баҳолаш, 
муносабат 
билдириш 
маъносини 
англатади. 
Танқидий 
асарларда 
танқидчи 
шахси англашилиб турнши талаб қилинади. 
Тақризда танқидчи характери аниқ, равшан 
«кўринади». Ҳақиқий тақриз мунаққнд қалби- 
да тобланган 
фикрларнинг 
ифодаланиши, 
туйғуларнинг юзага чиқиш шакли. В. Г. Бе- 
линский таъбирн билан айтганда, тақризчи 
шоир, шоир бўлганида ҳам унча-бунча эмас, 
улкан шоирдир. Бадиий асарни В. Белинский 
фикр қўзғатувчи, ҳаёт ҳақида мушоҳада юри- 
тиш имконини берузчи восита ҳисоблар эди. 
Эътибор берсангиз, машҳур танқидчи тақриз- 
ларида кириш қисмининг, эркин мушоҳада- 
нинг асосий ўрин эгаллашнни сезасиз. Танқид- 
чи асарни қанчалик ёқтириб қолса, унинг 
ижтимоий илдизларини шунчалик теран анг- 
лайди, бадиий асар баҳонасида қалб мулкида 
сақланган эъзозли фнкрларинн, ҳаётга муно-