А д а б и й портрет абдуғафур расулов озод шарафиддинов

инсон психологиясидан, характеридан кёлиб
108
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

чиқадиган 
кулгу 
мурватини 
бурай 
олган 
ёзувчи эди. О . ШараЛилпиноп 
а
. қаҳҳор 
асарларидаги кулгу турларини санаб, баҳолаб 
берган. Ёзувчи вазиятидан, қаҳрамон харак- 
, теридан келиб чиққа,н ҳолда кулгуга эътибор 
беради. Масалан, Сухсуров («Сўнгги нусха- 
лар») устидан кулиш Холнисо, 
Ҳамробиби 
муносабатларидаги кулгидан тамоман фарқ 
* 
қилади. Мулла Норқўзининг «фаришта» хоти- 
ни устидан кулиш Бўстонбиби («Аяжонла- 
рим») қилиқлари устидан кулишдан тамоман 
ўзгачадир. Битта кулгули ситуациянинг ўзида 
кулгунинг йўнЗлишига кўра фарқлар мавжуд. 
Масалан, Вали сўфига эшак мия едириш 
воқеасида китобхон «жазоланаётган» Вали 
сўфи устидан мириқиб кулади. Сўфини жинни 
қилиш йўлини топган содда кишилар қилми- 
шидан китобхон чеҳрасига табассум югуради. 
(Қизиғи шундаки, қиссада эшак мия едириш 
тўғри маънода қабул қилинади. Аслида, киши- 
ни ақлдан оздирадиган дори эшакнинг мияси 
к эмас, эшак мия номли гиёҳдир).
Абдулла 
Қаҳҳор 
сатираларида 
тили 
дилига тўғри келмаган кишилар, ўзини олим, 
била^он деб тушунувчи фаросатсизлар образ- 
лари кўплаб яратилган. Н. Г. Чернишевский 
кулгу қўзғатишнинг бундай усули ҳақида 
ёзган экан: «Хунук нарса ўз ўрнида бўлмаган 
чоғда, гўзал бўлиб кўринишга интилган чоғда 
ва фақат шу чоғда ўзининг аҳмоқона даъво- 
лари, муваффақиятсиз