А. Бурханов, К. Рахматов

Ўзбекистонда олтин захиралари ва уни қазиб олиш. 
Ўзбекистон 
ҳудудининг катталиги бўйича 55-ўринда, аҳолиси бўйича 39-ўринда, олтин 
захиралари бўйича 4-ўринда, ишлаб чиқаришнинг умумий ҳажми юзасидан 
дунёда 8-ўринда ва аҳоли жон бошига олтин ишлаб чиқариш бўйича 5-
ўринда туради. Мамлакатимизда йилига қарийиб 100 тонна атрофида олтин 
қазиб олинади. Маълумот учун 2016-2018 йилларда 70-80 тонна атрофида 
олтин экспорт қилимоқда. Шу ўринда дунёдаги энг йирик олтин заҳирлари 
мавжуд давлатларни кўриб чиқсак. Хитой 1-ўринда 450 минг тонна, 
Австралия 270 минг тонна, Россия 245 минг тонна, АҚШ 211 минг тонна, 
Канада 160 минг тонна, ЖАР 150 минг тонна атрофида олтин қазиб олмоқда.
Олтин глобал молия тизимининг муҳим элементи, чунки бу металл 
коррозияга мойил эмас, кўплаб техник соҳаларга эга ва унинг захиралари 
кичикдир. Олтин тарихий катаклизмалар жараёнида деярли йўқолиб кетган, 
лекин фақат тўпланган ва эриган. Ҳозирги кунда жаҳон банкининг олтин 
24
Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ўзбекистон республикаси давлат геология ва минерал 
ресурслар қўмитаси фаолиятини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Қарори. Манбаа 
Lex.uz. 

---

129
захиралари 32 минг тоннага баҳоланмоқда (агар сиз бу олтинни 
бирлаштирсангиз, сиз тахминан 12 метрли бир кубни оласиз). Олтиннинг 
халқаро валюта сифатида ролини пасайиши бир неча марта таъкидланган, 
бироқ жаҳоннинг деярли барча банклари олтинни ликвидлилик 
манбаларидан бири сифатида сақламоқда. Шундай қилиб, 2007 йил 
маълумотларига кўра, марказий банклар захирадаги активлар сифатида 
миналаштирилган олтиннинг жаҳон жамғармаларининг 20% ини ушлаб 
туришган, айрим давлатлар захираларнинг 10% ни олтин билан ушлаб 
туришган. Мамлакатимизда 2019 йил маълумотларига кўра валюта 
захиралари 27,4 миллиард долларни ташкил этган. Уларнинг 14,4 миллиард 
доллари монетар олтиндир.