A. B. Xayitov, A. M. Akbarov personalni

Mehnat munosabatlari quyidagi omillarga bog’liqdir: 
-  shaxsning amaliy sifatlari; 
-  shaxsning  ahvoli  (uning  maqsadlari,  psixofiziologik  qobiliyati,  ma’naviy 
xislatlari, ziyoliligi); 
-  xodimlar malakasi; 
-  xodimning  korxonadagi  vaziyatdan  hamda  korxonani  rivojlantirish 
istiqbolidan xabardorligi; 
-  mehnatga  haq  to’lash  miqdori,  mukofot  va  imtiyozlar,  ish  haqi  oshish 
istiqbollari; 
-  mehnat tarkibi va taqsimoti; 
-  mehnatning tashkil etilishi va mehnat sharoitlarining yaxshilanishi; 
-  xodimlarning ishlab chiqarishdagi shaxsiy maqsadlari, ijtimoiy muhit; 

---

 
17 
-  xodimlar va rahbarlar, jamoa a’zolari o’rtasidagi munosabatlar; 
-  boshqaruv uslubi. 
Mazkur  omillar  har  bir  korxonaning  o’ziga  xos  xususiyatlariga  qarab  yaxlit 
tizimni  tashkil  etadi.  Personalni  samarali  boshqarish  ana  shu  omillarni  bilish  va  shu 
orqali korxonadagi tabiiy jarayonlarni rivojlantirishga, xodimlar salohiyatini korxona 
maqsadlariga yo’naltirishga bog’liqdir. 
Bozor  iqtisodiyoti  sharoitlarida  personalni  boshqarish  vazifalariga  ikkinchi 
darajali  masala  sifatida  qarash  barham  topdi.  Hozirgi  vaqtda  har  bir  xo’jalik  rahbari 
bu vazifalarni hal etishdan manfaatdordir. 
Shu  bilan  birga  bozor  iqtisodiyoti  ma’muriy  buyruqbozlik  tizimidan  farqli 
ravishda personalni boshqarishga yanada qat’iyatliroq yondashuvni talab etadi. Bu, eng 
avvalo, har bir korxona o’z personalining bozor iqtisodiyoti sharoitlarida tavakkalchilik 
asosida faoliyat yuritishlari bilan izohlanadi. Ana shunday vaziyatda personalni boshqarish 
xizmati xodimlarining mulk egalari oldidagi mas’uliyati keskin ortadi. 
Raqobatga  asoslangan  bozor  munosabatlariga  o’tish  boshqaruv  tashkiliy 
tuzilmalarini  takomillashtirishni,  qat’iy  ierarxiyaga  asoslangan  tarkibiy  tuzilmalarni 
egiluvchan,  moslashuvchan,  tadbirkorlikning  muayyan  turlariga  ixtisoslashgan 
bo’linmalarga aylantirishni hayotiy zaruratga aylantiradi.