|
Kasalxona ichi infeksiyasi sifatida oldini olish
OIV kasalligi virusini tibbiy m uolajalar orqali vuqishiga y o i
qo 'y m aslik uchun barcha davolash-profilaktika m uassasalarida
m um kin qadar bir m arotaba ishlatiladigan shprislar. asbob anjom-
lardan foydalanish tavsiya etiladi. Tibbiy va laboratoriya asbob-an-
jom larni zarasizlantirish. sterillashdan avvalgi tozalash va sterillash
tartib qoidalariga qat'iy rioya qilish talab qilinadi. OITS virusini
217
www.ziyouz.com kutubxonasi
yuqtirib olganlar soni keskin k o 'p a y ib borayotganligini inobatga
olib tibbiyot xodimlari har bir m urojaat qilgan bem orlarga nisbiy
ravishda O ITSning virusini tashib yuruvchi deb qarashlari kerak.
Shunga binoan. tibbiy yordam ning barcha javhalarida OITS vi-
rusini boshqa bem orlarga va tibbiy ot xodim lariga yuqishining o l
dini olish chora-tadbirlariga q a t’iy amal qilish lozim. Buning uchun
shprislar. ignalar. laboratoriya va boshqa tibbiy asbob-anjom lar
sterillanm asdan qayta ishlatilishi m an etiladi. M abodo shpris. igna
va boshqa tibbiy asboblarni sterillanmasdan qay ta ishlatilganda bi-
ronta shaxsni kasallanganligi aniqlansa, tibbiy ot xodim qonun ol-
dida jav obgarlikka tortiladi. Juda ham dolzarb m asala OITS virusi
bilan zararlangan qonni bem orlarga quyib yuborm aslik chora-tad-
birlarini k o 'rib va amaldagi qoidalarga har bir tibbiy xodim rioya
qilm og'i lozim.
Q on tayyorlashda quvidagi qoidalarga rioya qilish tavsiya eti
ladi:
- donorlar qonini har qon topshirganda O lV ga tekshirish:
- donorlar har qon topshirishga kelganda tibbiy ko'rik d a n o 't k a
zish va epidem iologik an am n ez to'plash:
- pasporti b o i m a g a n qon topshiruvchilardan qon olmaslik:
- donorlardan O lV g a qon o linganda sanitariya-gigiyenik. dezin-
feksion. v a epidem ivaga qarshi rejimlarga q a t'iy rioya qilish:
- O lV g a tekshirilgan natijasi manfiy qonlarni alohida muzlat-
gichda saqlash;
- IFA musbat shaxslarning viloyat (shahar) b o'yicha yagona
qon topshiruvchilik kartotekasini yuritish:
- qonni faqat hayotiy zarurat tug 'ilg an dag ina quyish;
- qon va qon mahsulotlari quyilganlik to 'g 'ris id a g i barcha
m a'lum otlarni kasallik tarixiga to 'liq yozib borish.
Quvidagi shaxslar qon to p sh irm c h i (donor) bo'lishi mukin
e m a s :
- IFA tahlilida m usbat natija bergan shaxslar;
- O IV kasalligiga chalinganlar;
2 1 8
www.ziyouz.com kutubxonasi
- O I V kasal ligiga chalingan shaxslar bilan jinsiy aloqada b o i g a n
shaxslar (jinsiy sherik) va I ta shprisdan um umiy foydalangan gi-
yohvandlar (parenteral sherik);
- surunkali gepatit (XPG ) va virusli gepatitni barcha turlariga
chalinganlar va H B S-antigen tashuvchilar;
- tuberkulyoz, malyariya. tanosil va gemofiliya kasailigi bilan
kasallangan shaxslar;
- yashash joyi noaniqlar;
- pala-partish va notanish shaxslar bilan jinsiy aloqa qiluvchilar
(jinsiy aloqa qiiish bilan savdo qiluvchilar, erkak erkak bilan jinsiy
aloqa qiluvchilar);
- qon va qon mahsulotlarini qabul qilganlar;
- igna bilan tanasiga giyohvand m oddani qabul qiluvchi shaxs
lar;
- jazo hukm ini o 'tay o tg anlar va o ia g a n l a r :
- chet el fuqarolari.
Donor qonida (doimiy donor yoki beminnat qon topshiruvchi
b o i is h i d a n q at'i nazar) SPID diagnostik laboratoriyasida IFA
m usbat natija olinsa zudlik bilan qon quyish stansiyasiga yoki
b o i i m i g a ham d a tum an sanitariya epidem iologiya nazorati marka-
ziga xabar beriladi. IFA musbat natija haqidagi xabarni laboratori-
ya mudiri yoki vrach-laborant telefon orqali beradi, so 'n g ra tahlil
uchun yuborilgan m axsus shakldagi y o i la m n a n i n g nusxasiga javo-
bi yozib yuboriladi.
IFA m usbat natijali qon yaroqsiz deb topiladi va zudlik bilan
3 kishidan iborat komissiva ishtirokida zararsizlantirib y o 'q qili
nadi.
Qonni zararsizlantirish uchun IFA m usbat natijali qon maxsus
idishda xlorli ohak bilan 1:5 nisbatda aralashtirilib 2 soatga qoldi-
riladi. Bu m uhlat o i g a n d a n s o 'n g k analizatsiyaga t o Lkib yuboriladi
yoki chetroq joyg a yerga k o i n il a d i . K om issiva IFA m usbat natijali
qonni zararsizlantirilganiigi va y o 'q qilinganligi haqida dalolatno-
m a yozadi. Uning nusxasi tum an sanitariya epidem iologiya m arka
zi epidem iologiga topshiriladi.
219
www.ziyouz.com kutubxonasi
IFA m usbat natijali donor um rbod donorlik hisobidan chiqarila-
di. Hisobdan chiqarilganligi haqida karta yozib yagona donorlik
m arkaziga yuboriladi. Y agona donorlik markazi bilan har bir qon
quyish stansiyasi b o'lim i doimo b o g'lan ib IFA (+) m usbat natijali
shaxslar kartotekasiga yoki ro'xatini to 'ld irib borish kerak. M uta-
xassislar qon topshirish uchun kelgan har bir donorni qabul qilish
dan avval pasportiga qarab, albatta. IFA m usbat natijali shaxslar-
ning kartotekasini yoki ro'yxatini k o 'rib chiqishi shart. Kartoteka
yoki ro 'y x a td a topilmasa qon olish tavsiy a etiladi.
Davolash-profilaktika m uassasalarida imkon boricha parenteral
muolajalarni kamaytirish. ularning o 'rn ig a dori-darmonlarni o g 'iz
orqali vuborish m aqsadga muvofiqdir. Hayotiy k o 'rsa tm a bilan
parenteral m uolajalar qilinishi zarur bo 'lganda, albatta, bir marta
ishlatiladigan shpris va boshqa tibbiy asbob-anjom lardan foy d a
lanish lozim. amm o uni qayta ishlatish m um kin emasligini har bir
tibbiy xodim esida saqlashi va unga riova qilishi kerak.
Davolash-profilaktika m uassasalarining har bir ish jo y id a OITS
virusini yuqishining oldini olishga qaratilgan shart-sharoit mavjud
bo'lishi kerak. M uolaja va boshqa tibbiy ishlarni olib borishda o 'zi-
ni-o'zi m uhofaza qilish chora-tadbirlariga rioy a qilish kerak.
Davolash-profilaktika m uassasalarida qon bilan ishlaganda
avtom atik pipetka. rezina grushalarni q o 'llash kerak. Qon olishda
qonni ignadan t o 'g 'rid a n t o 'g 'r i probirkaga olish man etiladi. Qon
va boshqa biologik suyuqliklar quyilgan probirkalarni shtativlarga
o'rnatilib, ularni bikslarga yoki konteynerga solingan holda trans-
portirovkaga tayyorlash lozim.
Barcha tibbiy m uassasalarda markaziy sterilizatsiya shaxob-
chalari bo'lishi shart va u jo vla rd a m axsus tayyorlangan x odim
lar ishlashi lozim. K o 'p m arotaba ishlatiladigan shpris va boshqa
anjomlarni zararsizlantirish. sterilizatsiyadan avvalgi tozalash. ste-
rillash O 'zb ekisto n Respublikasi Sog'liqni saqlash vazirligining
2008- yil 29- vanvardagi 600- sonli buy rug 'i bilan tasdiqlangan
y o 'riq n o m a asosida o'tkaziladi.
220
www.ziyouz.com kutubxonasi
Do'stlaringiz bilan baham: | 
