A. B. P a k ir d in o V u. A. V a L i X o n o V

1 3 - in о d d a. O dam n ing im m unitet tanqisligi virusi bilan
kasallanishning (O IV infeksiyasi kasalligining) oldini olish
to'g'risidagi qonun hujjatlarini buzganlik uchun javobgarlik
- odam ning immunitet tanqisligi virusi bilan kasallanishning 
(OlVkasalligining) oldini olish to 'g 'risidagi qonun hujjatlarining 
buzilishida aybdor shaxslar belgilangan tartibda jav o b g a r bo'la- 
dilar.
229
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

« O IV /O IT S (V IC h/SPID ) kasalligiga tibbiy tekshiruvdan
o ktkazish va O IV /O IT Sli beniorlarga tibbiy y ordam ni tashkil
qilish» t o ‘g ‘risidagi O 'zbekiston R espublikasi sanitariya
qoidalari, in e’yorlari va gigiyena norm ativlari
(Sail К va M Л1>0187-6. 10. 2005- yil)
U m um iy qoidalar
1. M azk ur sanitariya qoida va m e ’yorlar O 'zbekiston Respub- 
likasining «O d am ning inimunitet tanqisligi virusi bilan kasallan- 
ishning (01V infeksiyasi kasalligining) oldini olish» va «Davlat 
sanitariya nazorati to'g'risidagi>>gi Qonunlari asosida ishlab chiqil- 
gan.
2. Ushbu sanitariya qoida va m e'y o rlarid a quyidagi asosiv tu- 
shunchalar q o ila n ila d i:
- O IV - odam ning im m unitet tanqisligi virusi:
- OIV kasalligi - o dam ning imm unitet tanqisligi virusi oqibati- 
da kelib chiqqan o 't a xavfli yuqumli kasallik;
- OIV kasalligini yuqtirganlar - o dam ning imm unitet tanqisligi 
virusini yuqtirgan shaxslar;
- OITS - orttirilgan imm unitet tanqisligi sindromi. OIV kasal­
ligining terminal (so'ng g i) bosqichi;
- ixtiyoriv tekshiruv - odam larning to 'liq m a 'lu m o t berish aso­
sida o 'z xohishi bilan ixtyoriy tekshiruvi:
- anonim tekshiruv - odamlarni shaxsini tasdiqlovchi hujjat 
к о ' rsatmasdan teksh i ru vi:
- konfidensial tekshiruv - tekshiruv natijalarini faqat tekshiri- 
luvchi shaxs va yordam ko'rsatay otg an tibbiy xodim biladigan te k ­
shiruv:
- tekshirilishi shart b o 'lg a n tekshiruvlar - tekshiriluvchi shaxs 
to 'liq m a 'lu m o t asosida roziligi bilan o 'zin ing keyingi faoliyatini
230
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

davom ettirish uchun shart bo'lg an tekshiruv (qon, a ‘zo, to 'q im a va 
biologik suyuqliklar donorlari);
- majburiv tekshiruv - t o ' l i q m a 'lu m o t asosida tekshiriluvchini 
tekshirish b o ’yicha roziligi olingan yoki olinm aganligidan qat'i na- 
zar. huquqni m uhofaza qiiish tashkiloti vakilining o'rnatilgan tar- 
tibda berilgan qaroriga binoan O lV g a tekshiruv;
- to'liq m a 'lu m o t asosida tekshiruv - tekshiriluvchi O lV g a tek­
shiruv natijasida kelib chiqadigan barcha oqibatlar haqida testdan 
oldi maslahat berish jarayonida to 'liq m a 'lu m o t olgandan s o 'ng 
O lV g a tekshiruv;
- m aslahat berish (консултирование) - m aslahat beruvchi va 
m aslahat oluvchi o'rtasidagi konfidensial suhbat (dialog). Suhbat- 
ning maqsadi m aslahat oluvchining o 'z ig a xos xulq-atvori bilan 
b o g i i q vazifalarni, tekshiruv sabablarini va O IV kasalligini yuqish 
xavflilik darajasini m uh o kam a qilishdir. M azkur sanitariya qoida 
va m e'y orlar O lV g a tibbiy tekshiruvdan o 'tk azish va OIV/OITSli 
bemorlarga tibbix yordamni tashkil qilishning yagona tartibini bel- 
gilaydi.
3. O lV g a tibbiy tekshiruvdan o 'tk az ish Davlat SPID xizmati 
tizimida faoliyat yurituvchi m utaxassislar tom onidan am alga oshi- 
riladi.
4. O IV/OITS li bemorlarga tibbiy yordamni tashkil qiiish va 
parvarishni davlat sog'liqni saqlash tizimida faoliyat yurituvchi 
m utaxassislar tom onidan am alga oshiriladi.
5. Aholini tibbiy k o'rikdan o 'tk azish va bemorlarga tibbiy yor- 
dam ko'rsatish ixtiyoriy va konfidensial olib boriladi.
6. O lV g a
ixtiy o r i y
tekshirtirishni xohlagan shaxslarga testgacha 
va testdan key ingi malakali maslahat (konsultatsiya) beriladi.
7. OIV kasailigi imm unoblot yoki boshqa o 'ta sezgir usullar bi­
lan tasdiqlangan bemorlarga konfidensial tibbiy yordam ko'rsatish- 
ni tashkil qiiish m aqsadida raqamli shartli belgi-shifr beriladi.
8. OIV kasailigi Im m unoblot usulida tasdiqlangan shaxslar 
haqida Q o ra qalpog'iston Respublikasi. viloyatlar va Toshkent sha-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

har О П S m arkazlariga testdan kevingi maslahatni tashkil qilish 
va o 'tk az ish ham da profilaktik chora-tadbirlar k o 'r is h m aqsadida 
«X izm at yuzasidan foydalanish uchun» (X Y uFU ) grifi bilan xabar- 
nom a > uboriladi.
9. Kasai 1 ik aniqlanganligi to 'g 'ris id a g i xabarnom ani olgan tib ­
biy m uassasalarning m ansabdor shaxslari va tibbiy xodimlari tib ­
biy yordam ni tashkil qilish va k o 'rsatish vaqtida konfidensiallikni 
va bem orning shaxsini sir saqlashga majbur.
10. Bem orlarga tibbiy yordam ni ko'rsatish va kasallikning ol­
dini olish chora-tadbirlarini o 'tk az ish ixtiyoriylik asosida vrachlik 
sirini saqlagan holda. bem orning shaxsini sir saqlab. insonparvar- 
larcha m unosabatda va huquqini poym ol qilm asdan olib boriladi.
1 1. Diagnozi tasdiqlangan barcha bem orlarga testdan kevingi 
m aslahat beriladi va ularni « O d am ning immunitet tanqisligi virusi 
bilan kasallanishning (OIV kasalligining) oldini olish» to 'g 'ris id a - 
gi O 'z b e k isto n Respublikasi Qonuni bilan tanishtiriladi ham d a be- 
m ordan kasallikni boshqa shaxslarga yuqtirib tarqatmasligi haqida 
ixtiyoriylik asosida rozilik olinadi.
12. O lV g a IFA tekshiruvida musbat natija bergan shaxslar. OIV 
yuqtirib olgan shaxslar. bem orning jinsiy va parenteral sheriklari 
va Sog'liqni saqlash vazirligi belgilagan boshqa shaxslar umrining 
oxirigacha har qanday donorlikdan (qon. a ’zo. to 'q im a . biologik 
suyuqlik va boshqalar) chetlashtiriladi.
13. IFA va Im m unoblot ham d a boshqa o 'ta sezgir tekshiruv 
usullarining natijalari qandayligidan qat'i nazar. vrach siri hisobla- 
nadi. M usbat natijali shaxslar to 'g 'ris id a g i m a i u m o t n i ish. o 'q is h
va v ashash jo ylariga ham da harbiy xizm at va qamoq jazosini o 'tash
joy lariga berish q at'iy m a n etiladi.
14. Vazirliklar, idoralar. davlat va nodavlat tashkilotlar. tibbiy 
va boshqa m uassasa rahbarlari va m utasaddi xodimlari O IV/OITS 
bilan kasallangan xizm atchilarning shaxsini oshkora qilinishi. ish- 
dan b o'shatilishi va ularning huquqlarini poym ol qilinishi q a t'iy a n
man etiladi.
232
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

15. O 'zbek iston Respublikasi fuqarosi, xorijiy fuqarolar va 
fuqaroligi b o 'lm a g a n shaxslar o 'z xohishi bilan ixtiyoriy va erkin 
O lV ga tekshiruvdan o'tishlari mumkin. Konfidensiallik va anonim
(shaxsni sir saqlagan holda) o'tkazilishi kafolatlanadi.
16. OlVni yuqtirib olgan xorijiy fuqarolar aniqlanganda O 'z b e ­
kiston Respublikasi Qonunida belgilangan tartibda chora k o ’riladi.