A. B. P a k ir d in o V u. A. V a L i X o n o V

Kandidozli vulvovaginit.
Bolalarda tirnoqlar kandidozi va tirnoq atrofidagi valikning kan­
didozi (kandidozli onixiya va paronoxiya) k o ‘p uchraydi, shuning- 
dek. bolalarda total distrofik onixomikoz ham kuzatiladi.
K r i p t o k o k k o z in fek siy a s i 
OIV infeksiyasida ko'p uchrashi 
bo'yicha kandidozdan keyingi o'rinda turadi. ammo turli region- 
larda u bir xil tarqalmagan: Yevropada 2 -4 % kuzatilsa, Rossiya-
67
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

da 17 % gacha. Afrikada 20-30 %, AQSHda esa 6-9 % dan 30 % 
gachani tashkil qiladi. Kasallikning qo'zg'atuvchisi kapsula hosil 
qiluvchi achitqisimon zamburug' hisoblanadi. Uning 4 xil turi ta- 
fovut qilinadi: 
Cryptococcus neoformans, Cryptococcus albidus
, 
Cryptococcus laurentii, Cryptococcus curvatus.
Odamlarda kasal­
likni. asosan. Cryptococcus neoformans chaqiradi. Infeksiyaning 
organizmga kirish joyi bo'lib o'pka hisoblanadi. nafas olganda 
havo bilan birgalikda zamburug'ning tuproqda mavjud b o ig a n
sporalari o'pkaga tushadi. shuning uchun o ‘pka kriptokokkoz bilan 
eng ko'p zararlanuvchi a'zo hisoblanadi.
O'pkaning kriptokokkozi yashirin kechadi yoki nospetsifik pnev­
moniya ko'rinishida bo'ladi. shuning uchun klinitsistlar tomonidan 
juda kam hollarda tashxisi aniqlanadi. Kriptokokkozning aniqlash 
imkoyati yuqori bo'lgan klinik shakli. bu meningit yoki ensefalit- 
dir. Qiziqarli tomoni shundaki, markaziy asab tizimida kriptokok­
koz rivojlangan paytda, o'pkadagi kasallik o'chog'i so'rilib ket- 
gan b o ia d i. Kriptokokklar tomonidan chaqirilganda meningitning 
asosiy alomatlari hisoblanadigan bosh o g ‘rig‘i. gipertermiya, miya 
pardalarining ta'sirlanish (qitiqlanish) simptomlari faqat 50 % be- 
morlardagina kuzatiladi.
Ko'pgina bemorlarda nospetsifik alomatlar: darmonsizlik, tana 
vaznining kamayishi. haroratning biroz ko'tarilishi kabilar kuza­
tiladi. Agar bemorda bosh og'rishi kuzatilsa. asosan. peshona va 
tepa sohalarida ogi'iqqa shilcoyat qiladilar. uning kuchi (intensivli- 
gi) ham har xil bo'ladi. Ba'zan bosh og'rishi to iq in sim o n ravishda, 
bir necha ov mobaynida kuchayib boradi. Agar bemorda sinusit. 
gaymorit, xafaqon kasailigi kabilar bo'lsa. bosh og'rishiga sabab 
qavsinisi ekanligini farqlab olish qiyin. bemor buni mutlaqo ajrata 
olmaydi. Gipertermiya, asosan, subfebril haroratdan to 39°C gacha 
ko'tarilishi mumkin. Agar bemorda boshqa infeksion kasalliklar 
ham kuzatilsa. haroratning ko'tarilishiga sabab qavsinisi ekanligini 
farqlash mushkul. Kriptokokklar tomonidan chaqirilgan meningit­
ning eng asosiy alomatlaridan biri meningeal simptomlarning man-
68
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

fiyligidadir, juda kam hollardagina ular musbat natija beradi. Bir 
vaqtning o'zida bemorlarda ruhiy buzilishlar. shaxsiy xususiyat- 
larining o'zgarishi, xotiraning pasavishi, tormozlanish holati, hat- 
toki chuqur ensefalopatiya belgilari kuzatiladi. Kasallikning k o ’p 
uchraydigan belgilaridan biri terida papulo-pustulez toshmalar pay­
do bo'lishidir. kasallik kuchayganda toshmalar ham ko 'p a\ad i. ka­
sallik regressga uchrasa toshmalar ham yo'qoiadi. 10-15 % bemor­
larda terida - yuz va boshning sochli qismida yuqumchil moluskani 
eslatuvchi toshmalar toshishi kuzatiladi. Bulardan tashqari tugun- 
lar. pustulalar. yaralar. abssesslar. papuloskvamoz toshmalar pay- 
do bo'lishi mumkin. Tashxis qo'yish uchun orqa miya suyuqligini 
kriptokokkiarga tekshiriladi (mikroskopik va kultural). qon zardo- 
bida kriptokokkiarga qarshi antitanachalar borligi tekshiriladi. bosh 
miyani kompyuterli tomografiya usulida tekshirish o'tkaziladi.
Disseminatsiyalangan kriptokokkozda bemorlarning ahvoli juda 
og'ir. sillasi qurigan. ozg'in. gepatomegaliya, splenomegaliya ku­
zatiladi, buyraklarning funksiyasi buziladi, mikroskopik va kultu­
ral tekshirilganda qondan kriptokokklar topiladi.