A b d u m a jid m a d r a im o V g a V h a r fu z a IL o V a manbashunoslik

3.3.7. «Kitob masolik ul-mamolik»
U shbu kitob muallifi lstaxriy yoki Abu Is’hoq Ibrohim ibn M u h a m m a d
al-Forsiy (850—934) no m i bilan m a s h h u r b o 'lg an sayyoh va g e o g ra f olim. 
U 915-yildan boshlab E ro n , M o v a ro u n n a h r, Suriya, M isr va M ag'rib 
bo 'y la b sayohat qilgan. M a n a shu sayohat vaqtida t o 'p l a n g a n boy daliliy 
m aterial va z a m o n d o s h i Abu Z ay d A h m a d ibn Sahl a l-B alxiyning (850— 
934) “ S u v a r a l- a q o lim ” ( “ Iqlimlar surati” ) kitobi asosida 930—933-yillarda 
o'zin in g “ Kitob masolik u l-m a m o lik ” ( “ M am lakatlarga boriladigan yo'llar 
h a q id a k ito b ”) n o m li qim m atli asarini yozgan.
Asar yigirma b o b d a n iborat. U n d a m u su lm o n mam lakatlari (Arabiston, 
M a g 'r i b , M isr, S u riy a , I r o q , E r o n , M o v a r o u n n a h r ) , s h u n i n g d e k ,
H indistonning chegaralari, iqlimi, m a ’muriy bo'linishi, m a s h h u r shaharlari, 
ularga olib boriladigan yo'llar, aholisi va uning m ashg'uloti, atoqli kishilari, 
savdo-sotiq va boshqa masalalar bayon etilgan.
“ K itob m asolik u l - m a m o l i k ” asarining asl m atn i u c h m a r ta 1870, 
1927 va 1967-yillari Leydenda c h o p etilgan. U A b u lm ah o sin M u h a m m a d
ibn S a ’d ibn M u h a m m a d a n - N a x c h i v o n i y t o m o n i d a n XVI a srn in g
ikkinchi y a rm id a fors tiliga tarjim a qilingan, q o 'ly o z m a nusxalari S an k t- 
P eterburg va T o s h k e n td a saq lan m o q d a.