A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a


Asosiy tushunchalar: Sovet, sho 'ro,  bolshevik, kompartiya, s 'yezd, dehqon



Download 6,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet410/420
Sana31.12.2021
Hajmi6,54 Mb.
#275149
1   ...   406   407   408   409   410   411   412   413   ...   420
Bog'liq
--Manbashunoslik.Abdumajid Madraimov

Asosiy tushunchalar: Sovet, sho 'ro,  bolshevik, kompartiya, s 'yezd, dehqon, 
ishchi,  pioner,  komsomol, partiya.
9.1.  Asosiy siyosiy-ijtimoiy voqealar
Yaqin o ‘tm ishim izning sobiq sovet  hokim iyati  hukm ronlik qilgan davri 
m am lakatim iz  tarixida  o'ziga  xos o ‘rin  egallaydi.  Bu  davr,  garchi  tarixan 
qisqa  b o ‘lsa-da,  lekin  o ‘zining  murakkabligi  va ziddiyatliligi  bilan  ajralib 
turadi.  1917-yiIning oktabrida  bolsheviklar zo 'rlik  bilan  am alga  oshirgan 
to ‘ntarish sobiq  Ittifoq xalqlari, shu jum ladan, O 'zbekiston xalqlari tarixida 
salkam  75  yil  davom   etgan  yangi  m ustam lakachilik  sahifasini  boshlab 
berdi.  N atijada ch o r m ustam lakachilik imperiyasi o 'm in i «qizil  imperiya* 
egalladi.  Yangi  m ustam lakachilik  zulm i  ostida  yashagan  o 'lk a  xalqlari 
bolsheviklar  «sotsialistik  tajribasi*ning  barcha  m ash’um   m ushkulotlarini 
boshdan  kechirdilar.  Eng  achinarlisi  shundaki,  respublikadagi  ijtim oiy- 
siyosiy  tarixiy jarayonning  o 'ta   m urakkab  va  ziddiyatli  kechishi  ko'plab 
qurbonlar  berilishiga,  m adaniy  va  m a’naviy  yo'qotishlarga  olib  keldi.
O k tab r  to 'n ta rish id a n   keyin  O 'zb ek isto n n in g   T urkiston  hududida 
bo'lgan anchagina qismi Turkiston A vtonom   Respublikasi sifatida  R SFSR  
tarkibiga  q o'shib  olindi.  1924-yilda  zo 'rak i  o'tkazilgan  m iiliy-hududiy 
chegaralanish  natijasida  O 'zbekiston  S SR   tashkil  topib,  SSR  Ittifoqi 
tarkibiga  kiritildi.  SSR  Ittifoqi  o 'z   m ohiyatiga  k o 'ra  un itar  (qo'shm a) 
davlat  edi.  O qibatda  O 'zbekiston  to 'la -to 'k is   Moskvaga  qaram   b o'lib  
qoldi.  O 'zbekiston  SSR  faqat  nom igagina  m ustaqil  edi.  Respublikaning 
rah b ar  o rg anlari  K om partiya  M arkaziy  Q o 'm ita si  (M Q )  va  Ittifoq 
hukum ati  to m o n id an   tayinlanar,  binob arin,  ularga  bo'ysunardi.  U lar 
respublika  va  uning  xalqlari  m anfaatlari  em as,  balki  Sovet  Rossiyasi 
m an faatlari  y o 'lid a   siyosat  yurgizishga  m ajb u r  ed ilar.  O 'z b e k isto n  
xalqlarining suveren huquqlari asosida ulam ing tub m anfaatlarini  him oya 
qilishga  q aratilg a n   v atanparvarlik  kayfiyatidagi  m illiy  rah b arlam in g  
chiqishlarini  m ustabid  tuzum   g'oyat  q a t’iyat  bilan  barham   toptirardi.
M ustabid  tuzum   O 'zbekistonni  m ustam laka  sifatida  o 'z   iskanjasida 
doimiy saqlab qolish va uni  metropoliyaning xomashyo bazasi va  mahsulot 
bozori sifatidagi holatini yanada  m ustahkam lashga  intildi.  Bunday siyosat 
oqibatida  respublikaning  iqtisodiy  rivojlanishi  bir  to m on lam a  kechdi, 
uning qishloq  xo'jaligi  tobora  ko'proq  paxtachilik  yo'nalishiga ega  bo'lib 
bordi, shu alfozda paxta yakkahokimligi  q a ro rto p d i.  O 'zbekiston sanoati, 
asosan  qishloq  xo'jaligi  ehtiyojlariga  xizm at  qilishga  yo'naltirilgan  edi.
251


Sanoatda qishloq xo'jaligi  mahsulotlariga dastlabki tarzda ishlov beradigan 
tarm oqlar  asosiy  o ‘rinni  egallardi.  Respublika  xom ashyosining  pirovard 
mahsuloti  Ittifoq sanoat  markazlarida ishlab chiqarilar, binobarin, foydaning 
asosiy qismi  ham   o ‘sha yerda  qolardi.
M arkazning O'zbekistondagi  mustamlakachilik siyosati  respublikaning 
madaniy rivojida ham  o ‘zining yaqqol  ifodasini topdi.  G archi, bu sohada 
birm uncha  ijobiy  siljishlarga  erishilgan  b o ‘lsa-da,  o 'lk a   xalqlarining 
m a’naviy hayoti to ‘la -to “kis o ‘z davrining hukm ron  mafkurasi  va siyosati 
ta ’siriga  olindi,  baynalm ilallik  niqobi  ostida  respublikani  ruslashtirishga 
intilish  ro'y berdi.  O 'zbek xalqining  milliy,  m adaniy qadriyatlari oyoqosti 
qilindi,  o 'zbek  tili  ikkinchi  darajali  tilga,  rus  tili  esa  davlat  va  asosiy 
m uom ala  tiliga  aylantirildi.
D arvoqe,  M arkazning  bunday   m afkura  siyosati  tufayli  xalqim iz 
hayotining barcha sohalariga putur yetkazilganligini ta ’kidlash barobarida 
respublika  tarixiy  o'tm ishining  sovet  davrida  ham   bir  qato r  ijobiy  ishlar 
qilinganligini  aytib  o'tm aslik  noxolislik  b o 'lu r  edi.  Z ero,  o 'sh a  yillarda 
xalqimizning fidokorona m ehnati bilan  ko'plab zavod va fabrikalar qurildi, 
millionlab  gektar yangi  yerlar  o'zlashtirildi,  katta-katta  kanallar qazildi, 
qishloq  xo'jaligining  m oddiy-texnika  negizi  m ustahk am lan di,  uning 
mahsulotlari  hajmi  ortdi.  O 'nlarcha  oliy  va  o 'rta   maxsus  o'q uv   yurtlari 
ochildi,  ularda  xalq  xo'jaligining  barcha  tarm oqlari  uchun  mutaxassislar 
tayyoriandi,  u m u m ta ’Iim  m aktablari,  hunar-texnika  bilim  yurtlarining 
kengtarm og 'i tashkil etildi,  ko'pgina  m adaniy-m a’rifiy muassasalar barpo 
qilindi.  N a tijad a  ah o lin in g   t a ’lim iy  va  m adaniy  saviyasi  oshdi.  Bu 
yutuqlam ing barchasiga m ustabid tuzum  davrida aytish odat bo'lib qolgan 
«partiyaning  dono  siyosati*  tufayli  em as,  balki  xalqim izning  sadoqatli, 
fidokorona  m ehnati  tufayli  erishildi.
Biroq,  shuni  alohida t a ’kidlash joizki,  o g 'ir va  m ashaqqatli  m ehnatlar 
evaziga yaratilgan ana shu m oddiy boyliklar o'zbek xalqi,  uning farovonligi 
uchun  xizm at  qilmadi.  Aksincha,  bu  m oddiy-m a’naviy  boyliklar o'zbek 
xalqini  kam sitish,  milliy  g'ururini  oyoqosti  qilish,  o'zligini  unuttirish, 
k o m m u n istik   m afk u ran i  y an a d a  k u ch a y tirish   u ch u n   xizm at  qildi. 
O 'z b ek isto n   h u d u d id a  bu n y o d   etilgan   k o rx o n alar  (ayn iqsa,  kim yo 
kom binatlari),  keragidan  ortiqcha  o'zlashtirilgan  q o'riq  va  b o 'z  yerlar, 
qazilgan kanallar, qurilgan suv om boriari  respublikaning ekologik ahvolini 
m u ra k k a b la sh tird i,  O rol  d e n g iz in in g   q u rib   b o rish in i  te z la sh tird i, 
dehqonchilik yeriari tarkibini o'zlashtirib yubordi, atrof-m uhitni,  ichimlik
252


suvini zaharladi.  M odomiki shunday ekan,  Sovet davlati «ekspcrimentlari* 
natijasida barcha xalqlar boshiga  tushgan  fojialar va kulfatlarni,  m ustabid 
tuzum ,  hukm ron  partiya to m o n id an   sovet  xalqlariga qarshi  olib borilgan 
zo ‘rovonlik va g'ayriinsoniy siyosatni  hech qachon oqlash  m um kin emas.

Download 6,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   406   407   408   409   410   411   412   413   ...   420




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish