A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a



Download 6,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet379/420
Sana31.12.2021
Hajmi6,54 Mb.
#275149
1   ...   375   376   377   378   379   380   381   382   ...   420
Bog'liq
--Manbashunoslik.Abdumajid Madraimov

7.2.2.  «Firdavs  ul-iqbol»
“ Firdavs  ul-iqbol”  ( “Jan n at  b o g 'i” )  nom li  X orazm   tarixi  b o 'y ich a 
yaratilgan  shoh  asam ing  ijodkoriari  X V III  asr  so'nggi  choragi  va  XIX 
asrda  o 'tg an   yirik  shoir,  tarjim on  va  tarixnavis  S herm uh am m ad  ibn 
Avazbiy  M unis (1778-1829) va uning jiyani  M uham m ad  Rizo  Emiyozbek 
o 'g'li  O gahiydir  (1809-1847).
Munis Xorazmning qadimdn yirik shahar bo'lgan  Kot  qishlog'ida dunyoga 
kelgan, Xiva madrasalarida tahsil ko'rgan.  1800-yildan boshlab xon saroyida 
sarkotib  bo'lib xizmat  qilgan.  U  1829-yili  51  yoshida  vafot  etgan.
M unis  atroflicha  m a’lum ot  olgan,  turli  fanlar,  xususan  adabiyot  va 
tarixdan  keng  xabardor  bo'lgan  yetuk  olim   va  iste’dodli  shoir  sifatida 
l^arixda  qoldi.  U  1806-yili  Eltuzarxon  (1804— 1806)ning  topshirig'i  bilan 
Firdavs  ul-iqbol"  asarini  yoza  boshlaydi.  Lekin,  asar  ayrim  sabablaiga 
ko'ra,  tugallanm ay  qolgan.
M unis  ajoyib  xattot  sifatida  “ Savodi  t a ’lim ”  nom li  maxsus  risola
225


yozgan.  U  z o ‘r  taijim on  bo'lib,  M uham m ad  M irxondning  “ Ravzat  us- 
safo” asari taijimasini ham  boshlab bergan va uning birinchi jildini taijim a 
qilib tugatgan edi.
Ogahiy  ham   asli  Kot  qishlog'idan.  M unisning jiyani  va  uning qo 'lida 
tarbiya  topgan.  Yaxshi  o 'q ib ,  turli  fanlam i,  xususan  tarix  va  adabiyotni 
chuqur  egallagan.  M unisning  vafotidan  (1829)  keyin  saroyni  tark  etib, 
ota  kasbi  —  miroblik  bilan  kun  kechirgan.  U  1847-yili  vafot  etgan.
Ogahiy  ham   iste’dodli  shoir,  yirik  tarixnavis  olim   va  m ohir taijim o n 
sifatida  shuhrat  topti.  U  tog'asi  M unis  boshlagan  “ Firdavs  u l-iq b o l” 
asarini oxiriga yetkazdi.  U ndan tashqari,  “ Riyoz ud-davla”  ( “ D avlatning 
jannat bog‘i” ),  “Zubdat  ut-tavorix” ( “Tarixlar sarasi” ), “Jo m i’  ul-voqeoti 
sultoniy”  ( “ Sulton  voqealarining  m ajm uasi”)  va  “G ulshan  ud-davlat” 
( “ Davlat  gulshani”)  kabi  tarixga  oid  asariam i  ham   yozgan.
Bulardan  tashqari,  Ogahiy  zabardast  taijim on  sifatida  19  asami  o ‘zbek 
tiliga taijima qilgan bo'lib, ulaming ichida M uhammad Mirxondning “ Ravzat 
us-safo” ,  Sharafuddin  Ali  Yazdiyning  “Zafam om a”,  Nizom uddin  Ahmad 
Hiraviyning  “Tabaqoti  Akbariy”  kabi  ulkan  tarixiy  asarlari  ham  bor.
M unis  va  Ogahiyning  tarix  sohasidagi  eng  katta  ilmiy  ishi  “ Firdavs 
u l- iq b o l”  a s a rin in g   y a ra tilis h i  e d i.  K ito b d a   X o ra z m n in g   q a d im  
zam onlardan  to   Q o ‘ng‘irot  sulolasidan1  chiqqan  Allohqulixon  (1825— 
1842)  zam onigacha  bo'lgan  tarixdan  bahs  yuritadi.
“ Firdavs ul-iqbol”  asari  m uqaddim a va  besh  bobdan  iborat.  1806-yili 
boshlangan  va  1840-yili  yozib  tam om langan.
M uqaddim ada  Eltuzarxon  nom iga  ham d -u   sano  o'qiladi,  M unisning 
xon  xizmatiga  kirish  sabablari  aytiladi  va  asar  m undarijasi  keltiriladi.
Asam ing  1—II  boblari  islom iyatdan  aw al  o 'tgan   payg'am barlar,  eski 
tarix  kitoblarida  tu rk -m o 'g 'u l  qabilalarining  ajdodi  hisoblangan  Yofas 
ibn  N uh  va  Q o 'n g 'iro t  am irlarining  ilk  tarixiga  bag'ishlangan.
Uchinchi bobda  Burtajon va Chingizxon tarixi,  M o'g'ul  imperiyasining 
C hingisxon  za m o n id a n   to   O ltin  O 'rd a   xoni  Berdibek  (1357—1361) 
davrigacha  bo'lgan  tarixi  bayon  etilgan.
T o 'rtin c h i  bob  X orazm ning  S hayboniylar  davri  (1511 — 1804)dagi 
ijtimoiy-siyosiy  tarixi  haqidadir.
Beshinchi  bob  Xiva  xonligining  1804—1825-yillar orasidagi  ijtimoiy- 
siyosiy  tarixini  o 'z   ichiga  oladi.
M unis  va  Ogahiyning  m azkur  asarining  asosiy  aham iyati 

Download 6,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   375   376   377   378   379   380   381   382   ...   420




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish