A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a


 .2 .3 .  «M chm onnom ayi  Buxoro*



Download 6,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet363/420
Sana31.12.2021
Hajmi6,54 Mb.
#275149
1   ...   359   360   361   362   363   364   365   366   ...   420
Bog'liq
--Manbashunoslik.Abdumajid Madraimov

6 .2 .3 .  «M chm onnom ayi  Buxoro*
“ M ehm onnom avi  Buxoro”  nomli  nafaqat  O 'zbekiston va Q ozog'iston, 
balki  Markaziy Osiyoning XV asr II  y arm i-X V I  asr boshlaridagi  voqealar 
bayoni  mavjud qim m atli  tarixiy asar ijodkori  Fazlulloh  ibn  Ruzbexondir.
ning to'liq  ismi  Fazlulloh  ibn  Ruzbexon  al-lsfahoniy  bo 'lib ,  k o 'p in cha 
x°ja  M ullo  nom i  bilan  m ash h u r  b o 'lg an .  R uzbexon  1457-yili  Fors
209


viloyatining Xunji qishlog'ida tavallud topgan.  Otasi Jaloluddin  Ruzbexon 
yirik  ilohiyot  va  fiqh  olim i,  m ansabdor bo'lgan.
Fazlulloh  ibn  Ruzbexon  asosiy  m a’lum otni  Isfahon  m aktablari 
va 
m ad rasalarid an   birida  o ld i,  so 'n g   bilim ini  y an a d a  k engaytirish 
va 
chuqurlashtirish  m aqsadida  ikki  m arta  1474  va  1482-yillari  Arabistonga 
bordi  va  yirik  ilohiyot  olimi  shayx  Jam oluddin  A rdastoniy  (1474-yili 
vafot  etgan)  ham da  m isrlik  m ashhur  tarixshunos  va  tilsh u n o s  olim 
Sham suddin  M uham m ad  as-Saqaviy  (14 2 7 -1 4 9 7 )d an   t a ’lim  oldi.
X ullas,  F a z lu llo h   ibn  R uzbexon  o 'r ta   a sr  fan in in g   b irm u n ch a 
sohalarini,  xususan,  ilohiyot,  fiqh,  falsafa,  tarix  va  Sharq  adabiyotini 
keng  va  chuqur  egallagan  olim  bo'lib  yetishgan.  Bu  hoi  uning  Sulton 
Y a’qub  Oq  quyunlu  (1479 -1 4 9 0 ),  Sulton  Husayn  M irzo  (147 0-15 06 ), 
Shayboniyxon, va, nihoyat  Ubaydullaxon saroyida z o 'r e ’tibor qozonishiga 
va  xizmat  qilishiga  sabab  bo'lgan.  Bunda  tashqari  va  eng  m uhim i,  u  bir 
necha  fan  sohalarida  yirik  asarlar  yozib  qoldirdi.
F azlu llo h   ibn  R uzbexon  “ H alli  ta ja rrid ”  ( “A bstraksiyaning  hal 
etilishi”),  “T a ’liqot  bar  m uxolot”  ( “Aqlga  sig'm aydigan  (narsalar)ning 
izo h i”),  “ Badi*  u z-zam o n   fi  qissayi  Xayy  ibn  Y aqzo n”  ( “ Xayy  ibn 
Y a q zo n ”  qissasida  zam o n   b a d ia la ri” ),  “ Tarixi  o lam o ro y i  A m iniy ” 
( “Am iniyning  olam ga  bezak  bo'luvchi  tarixi” ),  “ Ibtol  najh  al-botil  va 
axmol  kashf a l-o ’til”  ( “ N o to 'g 'ri  yo'ldan  voz  kechish  va  b id ’atni  inkor 
etish”),  “ Suluk al-m uluk”  (“ Podshohlarning xulq-atvori haqida (risola)”) 
va  “ M ehm onnom ayi  Buxoro”  nom li  asarlam i  yaratgan.
1509-yili  y aratilg an "M eh m o n n o m ay i  B uxoro”  asari  M uham m ad 
Shayboniyxonning  1508— 1509-yil  qish  oylarida  qozoq  sultonlari  Jonish 
Sulton,  Ahmad  Sulton  va  boshqalam ing  ulusi  ustiga  uyushtirgan  harbiy 
yurishi  tarixini  bayon  etadi.  Bu  yurish  Fazlulloh  ibn  Ruzbexon  keltirgan 
m a’lumotlarga  qaraganda,  m azkur  sultonlam ing  1508-yilning  kuzida  va
1 508-1509-yilning qish oylarida  M ovarounnahm ing o'troq  tumanlari ustiga 
qilgan talonchilik xurujlariga javoban uyushtirilgan.  Fazlulloh ibn  Ruzbexon 
bu  yurishda shaxsan  ishtirok  etgan,  yuz  beigan  voqealam ing  ko'pchiligini 
o 'z   ko'zi  bilan  ko'rgan,  b a’zilarini  esa  xon  va  uning  yaqin  kishilaridan 
eshitgan.  Asar  XV  asm ing  ikkinchi  yarmiga  oid,  shuningdek,  o'zbek  va 
q ozoq  xon  va  su lto n larin in g   kelib  chiqishi  h am d a  u la m in g   o 'zaro  
munosabatlari  haqidagi  voqealar  esa  Shayboniyxonning  qo'lida 

Download 6,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   359   360   361   362   363   364   365   366   ...   420




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish