A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

Eakradit
zamonida So'g'diyona, Baqtriya, Araxosiya (hozirgi Afg'onistonning 
G'arbiy qismini o'z ichiga olgan hudud) va Ariya (hozirgi Afg'onistonning 
markaziy qismi), boshqacha so'z bilan aytganda hozirgi 
O 'zb ek iston ,
Tojikiston, Eronning sharqiy qismi hamda Afg'onistonning katta 
qismi
Yunon-Baqtriya davlati tarkibiga kirar edi.
Lekin, Yunon-Baqtriyaning ichki ahvoli u qadar mustahkam 
em as edi.
Mahalliy xalq bilan yunon-makedoniyalik hokimlar o'rtasidagi 
ziddiyat
1 M agnesiya — Lidiyaning qadim iy sh ah arlarid an , T urkiyaning hozirgi M anisiya 
shahn 
o 'rn id a bo'lgan.
118

---

nbora chuqurlashib bordi, chet el bosqinchilariga qarshi qo'zg'olonlar 
L°chaydi. Xalq harakati, ayniqsa, So'g'diyonada keskin tus oldi. Natijada 
l o d d a n
awalgi II asroxiriari va I asrboshlarida So'g'diyona mustaqillikni 
kiritishga muvafTaq bo'ldi. Yunon-Baqtriya imperiyasining boshqa 
oMkalarida ham mustaqillik uchun kurash kuchaydi.
Qadimdan Shimoliy Xitoyda istiqomat qilib kelgan xunnlar miloddin 
awalgi II asr oxiriarida xitoylar tazyiqi ostida g'arbga qarab chekinishga 
maibur bo'ldilar va Sharqiy Turkiston hamda Yettisuv vohasida ko'chib 
vurgan skif (xitoy manbalarida yuechji, antik adabiyotda toxarlar nomi 
bilan mashhur) va usun qabilalarini surib chiqardilar. Oqibatda yuechji 
(toxar) va usunlar So'g'diyona va Baqtriya hududiga ko'chib o'tdilar va 
bu yerda sak va boshqa mahalliy qabilalar bilan qo'shilib, aw al So'g'd, 
milodning taxminan 128-yili Yunon-Baqtriya davlatiga qaram boshqa 
o'lkalami ham to Ind daryosigacha istilo qilishga muvafTaq bo'ldilar.
Shunday qilib, Yunon-Baqtriya davlati o'm ida yuechjilar (toxarlar) 
davlati tashkil topti. Bu davlat tarixda Kushonlar davlati nomi bilan 
mashhurdir. Kushonlar davlatiga hozirgi O'zbekistonning katta qismi, 
Afg'oniston, Shimoliy Hindiston va Pokistonning shimoli-g'arbiy qismi 
qaragan bo'lib, ayniqsa Kanishka va uning taxt vorisi Xuvishka hukmronlik 
qilgan yillari kuchaydi. Lekin, milodning II asri o'rtalarida bu davlatning 
ham inqirozi boshlandi va IV asrga kelib mayda davlatlaiga bo'linib ketdi.
Yurtimiz hududida hukm surgan qadimiy davlatlardan yana biri -
Qang' va Faig'ona (Parkana)dir.
Qang' davlati tarkibiga Buxoro, Shahrisabz, K attaqo'rg'on, Toshkent 
viloyati va Xorazmning shimoliy qismi kirgan. Davlat tepasida jabg'u 
(xitoy manbalarida chaovu) turgan.
Miloddin awalgi 11—I asrlarda Farg'onada ham mustaqil davlat 
bo'lgan. Xitoy m anbalarida keltirilgan m a’lum otlarga qaraganda, 
Farg'onada hunarmandchilik, ayniqsa dehqonchilik rivoj topgan qadimiy 
mamlakat bo'lib, uning 70 ga yaqin katta-kichik shaharlari 
K u b a-Q u va,
Gaushan-O'zgan, Ershi — M arhamat, G o'y-Shan — Koson va boshqalar 
bo'lgan. Mahalliy xalq dehqonchilik va bog'dorchilik bilan shug'ullangan, 
arpa, bug'doy, sholi, beda, uzum, anor, poliz ekinlari va boshqalarni 
yetishtiigan.
. . * ® 4 ~ l 0 1 - y i l l a r
orasida Xitoy qo'shinlari Farg'onaga ikki marta bostirib 
1 ilar. Birinchi vurish 104-yili xitoy qo'shinlarining tor-m o r keltirilishi 
1 g I^ ° nan'n8 yirik shaharlaridan Ershini (hozirgi Andijon viloyatiga 
ras i Marhamat qishlog'i o'rnida bo'lgan) qamal qildilar. Lekin,
119

---

shaham i ola olmadilar, sulh tuzib va ozgina o ‘lpon, 3000 bosh ot olib 
qaytib ketishga m ajburbo'ldilar.