A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

Asosiy  tushunchalar. 
Davlat  suvereniteti,  Mustaqillik,  istiqlol,  davlat
 
ramzlari.  Oliy Majlis,  Senat,  Parlament,  та ’naviyat, milliy istiqlol g'oyasi,
 
inson  omili.
10.1.  Asosiy siyosiy-ijtimoiy voqealar
M ustaqillik  yillari  ijtimoiy-siyosiy jarayonlam ing tezkorligi,  voqea  va 
hodisalarn in g  shiddatliligi,  o la m -u   o d a m   taqdiriga  d a x ld o r  b o 'lg an  
dunyoviy  m uam m olar-u  serqirra  hayotning  barcha  jabhalarini  qam rab 
o lg an   u m u m iy   q a ra s h la rim iz d a n   to r tib ,  en g   k ic h ik ,  e n g   sh ax siy  
yum ushlarim izgacha  bo'lgan  barcha  hodisalam i  o ‘zida  m ujassam   etdi. 
M udroq  bosgan  tuyg'ularim izni  ju n b u sh g a  keltirdi.  B oshqacha  qilib 
aytganda,  hayotga  tiyrakroq  qaraydigan  bo'ldik.  O 'zligim izni  anglay 
boshladik.
Tabiiyki,  bunday  hayotiy  zaruriyat  b archa  ijtim oiy-gum anitar  fanlar 
qatori tarix fani oldiga ham  yangi vazifalar qo'yadi. Tadqiqotchilar birinchi 
navbatda  xalqning  istiqlolga  erishish  yo'lidagi  fidoyi  m ehn atini,  milliy 
mustaqillikka erishish yo'llari va vositalarini,  milliy davlatchilik qurilishiga 
doir  tajribani,  istiqlolni  m ustahkam lashning  siyosiy,  iqtisodiy,  ijtimoiy 
va  m a ’naviy  om illarini  o'rganish  va  milliy  istiqlol  m afkurasini  yaratish 
kabi  b ir  q a to r  m u h im   m u a m m o la rn i  h a r  to m o n la m a   m u sh o h a d a  
qilmoqlari  lozim.  D arhaqiqat, o'rganishga, tadqiq etishga, dastlabki  ilmiy- 
nazariy  xulosalam i  o 'rtag a  tashlashga  asos  bor.
2000-yil  6-aprel  kuni  O q  saroyda  m am lakat  Prezidenti  bir  g um h 
olim lar,  faylasuflar,  tarixchilar  va  m utaxassislar  bilan  uchrashib,  milliy 
m afkura,  milliy  ong  taraqqiyoti,  uning  zarurati  haqida  gapirdi.
«Tarixiy  xotirasiz  kelajak  yo'q*,  —  degan  edi  1.Karimov.  Darhaqiqat, 
tarix  xotirasi  inson  taraqqiyotiga  kuchli  t a ’sir  o 'tkazadi,  milliy  istiqlol 
maflturasini  shakllantirishda  m uhim   omil  bo'lib  xizmat  qiladi.  Milliy  ong,
255

---

milliy tafakkur xalq tarixi, uning rivojlanish bosqichlarini nechog'lik o'rganish. 
undan saboq chiqarish bilan bog'liq.  Ulug' allomalaraytganidek, tarix insonni 
istiqbolga  da’vat  etadi.  Ulkan  yaratuvchilikni  rag'batlantiradi.  Zotan,  uning 
murabbiylik,  tarbiyachilik,  yo'naltiruvchilik  kuchi  xuddi  ana  shunda.
Shu  m a’noda  m am lakatim iz  rahbarining  0 ‘zbekiston  Respublikasi 
Prezidenti  huzuridagi  Davlat  va  jam iyat  qurilishi  Akademiyasi  qoshida 
« O 'z b ek isto n n in g   yangi  tarixi»  M ark azin i  tash k il  qilish  to 'g 'ris id a  
chiqargan  Farm oyishi  katta  tarixiy  va  siyosiy  aham iyatga  ega.
O 'zbekistonning davlat  mustaqilligiga erishishi,  yangi jam iyatga o'tish 
davrida  siyosiy  islohotlam ing  am alga  oshirilishi,  O 'zbekistonda  huquqiy 
dem o k ratik   davlat  qurilishi,  fuqarolik  jam iy atin in g   shakllantirilishi, 
iqtisodiy  isloh atlarn i  chuqu rlash tirish g a  d o ir  tad b iriar,  m am lak atd a 
ijtim oiy-siyosiy  b arq arorlikning  ta ’m inlash  om illari,  m a ’naviy-ruhiy 
poklanish  va  milliy  qadriyatlam ing  tiklanishi  ham da  O 'zbekistonning 
jahon  ham jam iyatidan  m unosib  o 'rin   olishi  m anbalarda  aks  etgan.
Xullas, hayot  mustaqillik davrida o 'tg an  kunlarimizni  m anbalar asosida 
alohida o'rganishni,  tadqiq etishni, ilm iy va  nazariy xulosalar chiqarishni 
taqozo  etm oqda.  Buning  o'ziga  xos  asoslari  bor.
Birinchidan,  istiqlol  yillarida  O 'zbekiston  m ustaqil  suveren  davlat 
sifatida jah o n   ham jam iyatida  o'ziga  xos  nufuzga  ega  bo'ldi.  U  o'zining 
katta  ishlab  chiqarish  im koniyatlari,  boy  aqliy  va  jism oniy  salohiyati, 
tengsiz  tabiiy  boyliklari  bilan  dunyoning  eng  rivojlangan  m am lakatlari 
diqqatini tortdi va ular bilan tengm a-teng turib ham korlik qilish qudratiga 
ega  ekanligini  k o'rsata  oldi.
lkkinchidan,  eng  o g 'ir,  m ashaqqatli  va  ziddiyatli  paytlarda,  o 'tish 
d a v rin in g   o 'z ig a   xos  m u ra k k a b lik la ri  m avjud  b o 'lg a n   b ir  v aq td a 
m am lakatda  siyosiy,  ijtimoiy,  iqtisodiy  barqarorlikning  saqlab  turilishi 
m am lakat  hukum ati  siyosatining  naqadar  hayotiy  va  xalqchil  ekanligini 
ko'rsatadi.  Ayniqsa,  yuzdan  ortiq  millat  va elat  yashayotgan  m am lakatda 
turli  aqidalar  va  g'oyalar  ta ’sirida  bo'lgan  aholining  talab-ehtiyojlarini 
o 'z   vaqtida  qondirish,  ulam ing  qarashlarini  bir  nuqtada jam lash  alohida 
uddaburonlikni  va  q a t’iyatlikni  talab etadi.  O 'zbekiston  hukum ati  xuddi 
ana  shunday  q a t’iyatni  ko'rsata  bildi.
Uchinchidan,  bozor m unosabatlariga o 'tish  jarayonida aholini  ijtimoiy 
him oyalash, dunyoviy davlat  qurishning asosi  bo'lgan qonun ustivorligiga 
crishish, qonun oldida barchaning tengligini ta'm inlash tamoyillari vujudga 
keldi. Tub islohotlam ing  Prezident  I.K arim ov tom onidan  ishlab 
chiqilgan 
m a s h h u r  b esh   ta m o y ili  is tiq lo ln in g   d a s tla b k i  y illa rid a y o q   ja h o n  
ham jam iyatida  yuqori  baholandi  va  to 'la   tan  olindi.
256

---

To'rtinchidan,  xorijiy investitsiyalami jalb etish, chet ellik ishbilarmonlar 
bilan ham korlikni yo'lga qo'yish, shu asosda m am lakat  ishlab chiqarishini 
tubdan  o ‘zgartirish,  uni jahonning  eng  ilg 'o r texnologiyalari  bilan  qayta 
jihozlantirish  yo‘li  tutildi.  Bu  O 'zbekisto nning  jam iyatni  bir  holatdan 
ikkinchi bir holatga o ‘tkazishda barcha yosh mustaqil  m am lakatlar o'rtasida 
eng to ‘g ‘ri yo‘l tanlaganini  ko'rsatdi.
Beshinchidan,  0 ‘zbekiston hukum atining islohotchilik siyosati bevosita 
xalq dunyoqarashi, uning m ing yillar m obaynida shakllangan urf-odatlari, 
a n ’analari  bilan  uyg'un  holda  am alga  oshirila  boshlandi.  «Bizdan  ozod 
va  obod  V atan  qolsin*,  «Vatan  sajdagoh  kabi  m uqaddasdir*,  «Savob 
ishni  h ar  kim  qilishi  kerak»,  «F arzandlarim iz  bizdan  k o 'ra  kuchli,  aqlli, 
d o n o  va  albatta  baxtli  bo'lishi  kerak»  singari  shiorlar xalqim izning o rzu- 
istagi,  um id  va  intilishlari  bilan  u yg'un  holda  dunyoga  keldi.  Bugungi 
O 'zbekistonning  tom   m a’noda  m a’naviy  tiklanish  va  nihiy  poklanish 
m aydoniga aylanganligi  ana shu  eng ezgu  niyatlar asosida davlat  siyosati 
va  xalq  orzu-um idlarining  uyg'unligi  natijasidir.
M a ’lum ki,  jam iy at  tara q q iy o tid a   shax sn in g   roli  ben ih o y a  k atta. 
Ayniqsa, o 'tish  davrida davlat arbobining, siyosiy yetakchining o 'm i  yana 
ham   yaqqolroq  ko'zga  tashlanadi.  C h u n k i,  bu  paytda  hali  m a’lum   bir 
siyosiy  tu z u m ,  siyosiy  q a tla m   va  ja m iy a tn i  y o 'n a ltira d ig a n   o q im  
shakllanm agan, qarashlar b iro 'z an g a tushm agan, turli qaram a-qarshiliklar 
va ziddiyatlar mavjud bo'lgan m urakkab b ir vaziyat vujudga keladi.  Bunday 
paytda xalq o 'z  kelajagini asosan davlat  rahbariga qarab belgilaydi. O 'zining 
iy m o n -e’tiqodini,  taqdirini  u  bilan  bog'laydi.
A na  shu  nuqtayi  nazardan  qaraganda  m ustaqillikning  o 'tg an   davrida 
m am lakatim izda  am alga  oshirilgan  keng  ko'lam li  ishlar  bevosita  davlat 
rahbarining  shaxsiyati,  uning  ish  uslubi,  voqea-hodisalarga  yondashish 
usuli  bilan  bog'lanib  ketgan.  X ohlaym izm i-yo'qm i,  davlat  arbobining 
siyosiy  qiyofasi  o 'tish   davrining  noyob  m ahsuli  sifatida  tarix  sahifalarida 
Bosh  isloho tchi  qiyofasida  m ustahkam   o 'm a s h g a n   b o 'lad i.  D em ak, 
mustaqillik davri tarixini o 'rg an are k an m iz,  bu jarayon bevosita m am lakat 
Prezidenti  I.Karimov faoliyati bilan uzviy bog'langanligini yaqqol  ko'ram iz 
va uni sahifalarga aynan ko'chirishga intildik. Tarixiy haqiqat  ham ,  hayotiy 
va  ilmiy  haqiqat  ham   shuni  taqozo  etadi.
Shubhasiz,  yuqorida tilga olingan  m asalalam i  o'rganish va m ushohada 
qilish kishilarda yuksak m a’naviy fazilatlam i kamol toptirish,  milliy istiqlol 
mafkurasini  shakllantirish,  yoshlam i  tarixiy  a n ’analarga,  um um insoniy 
qadriyatlarga  hurm at,  V atanga  m uhabbat,  istiqlol  g'oyalariga  sadoqat 
ruhida  tarbiyalashga  ko'm aklashadi.