A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

3.  3 .1 2 .  «Devonu  lug‘at  at-turk*
“ Devonu lug'at at-turk” (“Turkiy so'zlar lug'ati”) -  638 sahifadan iborat 
turkiy-arabiy lug'at  -   Mahmud  Koshg'ariy nomi bilan mashhur bo'lgan XI 
asr yirik tilshunos olimining  noyob asaridir.  Olimning to'liq  ismi  Mahmud 
ibn al-Husayn ibn Muhammad al-Koshg'ariy bo'lib, Qoraxoniylar xizmatida 
bo'lgan turk beklaridanbiriningoilasiga mansub.  U  1029-1038-yillarorasida 
taxminan  Barsg'onda  tug'ilgan,  lekin  umrining  ko'p  qismini  Bolasog'un, 
Koshg'ar,  Bag'dod  va  boshqa  shahariarda  o'tkazgan.
Mahmud Koshg'ariy yoshligida yaxshi ma’lumot olgan va o'rta asr fanining 
ko'p sohalarini, xususan, arab tili, turkiy tillami, tarix hamda geografiya fanlarini 
chuqur bilgan.  Uning qimmatli  “ Devonu  lug'at  at-turk”  asarining dunyoda 
yagona qo'lyozmasi  hozir Istanbulda  (Turkiya)  saqlanmoqda.
Ushbu asaming arabcha matni  1915-1917-yillarda uchjildda Istanbulda, 
mukammal o'zbckcha sharhli taijimasi S.M.Mutallibov tomonidan amalga 
oshirildi  va  1960-1963-yillarda  Toshkentda  chop  etilgan.
6727  ta  lug'at  maqolasida  turkiy  urug',  qabilalarning  tili,  adabiyoti, 
tarixi,  urf-odatlari  bo'yicha  noyob  ma’lumotlar jamlangan.  Kitob  hijriy 
466-yili  yozilgan,  bizga hijriy 664-yili  kotib  Muhammad binni  Abu  Bakr 
Damashqiy  ko'chirgan  qo'lyozm a  yetib  kelgan.
“ Devonu lug'at at-turk” asarining usmonli turkcha  1939— 1941
-yillarda
B.Atali,  inglizcha  1982-1985-yillarda  R.DankofTbilan J .
K elli,  uyg'urchasi 
esa  1981 —1984-yillarda birguruh taijim onlartom onidan 
am alga