А. Авлоний номидаги халқ таълими муаммоларини ўрганиш ва истиқболларини белгилаш илмий-тадқИҚот институти ta'lim sifatini baholash bo‘yicha pisa, pirls, timss xalqaro tadqiqotlari dotsent Ergasheva Malohat Tursunovna

Tabiiy yo‘nalishdagi fanlar mazmuniga oid bilimlar

Fizik sistemalar

(fizika va kimyo)

Tirik sistemalar (biologiya)

Yer va fazo sistemalari (geografiya va astronomiya)
Yer qatlamlari-ning tuzilishi
Energiya
Yerdagi o‘zgarishlar
Yerning koinot-
dagi o‘rni
Yer tarixi
Koinot ko‘lami va uning tarixi
Moddalarning tuzilishi

• Organizmlarning tuzilishi

• Odamlar (salomatlik, oziq-ovqat, ovqat hazm qilish organlar sistemasi va b.)

• Populyatsiyalar (turlar, evolyutsiya, bioxilma-xillik, genetik o‘zgarishlar)

• Ekosistemalar (oziq zanjiri, modda va energiya almashinuvi)

• Hujayralar

• Biosfera (ekosistemalar-ning faoliyati, barqarorlik)

Moddalarning kimyoviy xossalari
Moddalarning fizik xossalari
Harakat va kuch, masofadan taʼsir ko‘rsatish
Energiya va uning transformatsiyasi
Energiya va materiyaning o‘zaro taʼsiri

bajarilganlik 23% (RTA)

Ekstremal kasblar Topshiriq 4 / 5 O‘ng tomonda joylashgan matndan foydalanib, savolga javob yozing.   Odam chuqurlikdan yuqoriga ko‘tarilganda uning qonida kechadigan jarayonlar hamda gazlangan suv solingan idish endigina ochilganda kuzatish oson bo‘lgan jarayonlar o‘rtasidagi o‘xshashlik nimada? Javob:

Kesson kasalligi g‘avvoslarning kasb kasalligi sanaladi. U quyidagi sabablarga ko‘ra yuzaga keladi. Yer atmosferasi tarkibida 80 % ga yaqin azot bor. Azot qonda doimiy ravishda erigan holatda bo‘ladi, ammo hech qanday kimyoviy reaksiyalarga kirishmaydi. G‘avvos chuqurlikka tushayotganda unga ta’sir etayotgan yuqori gidrostatik bosim sharoitida u nafas olayotgan havoning bosimini oshirishga to‘g‘ri keladi. Buning natijasida g‘avvosning qonida odatdagi sharoitga nisbatan ko‘proq azot eriydi. Odam yuqoriga tez ko‘tarilganda va u nafas olayotgan gazlar aralashmasining bosimi tez pasaytirilganda, Kesson kasalligi yuzaga keladi. Bunda odam qonida gazlangan suv solingan idish endigina ochilgandagi kabi jarayonlar sodir bo‘ladi.